Leukocyty to krwinki białe, mniej liczne niż erytrocyty elementy morfotyczne krwi. Są niemal bezbarwne, większe od krwinek czerwonych. Posiadają zdolność ruchu, a ponieważ w ich komórkach występuje jądro, mają swój własny metabolizm i możliwość podziału. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami, takimi jak wirusy czy bakterie. Leukocyty żyją od kilku dni do 20 lat, w zależności od rodzaju krwinki. W wynikach badań krwi są oznaczane jako WBC (do badania pobiera się krew żylną). Krwinki białe produkowane są w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, grasicy i śledzionie.
Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich działanie polega między innymi na pochłanianiu i trawieniu komórek drobnoustrojów, produkcji przeciwciał czy rodników. Nie wszystkie są obecne we krwi. Leukocyty są magazynowane w szpiku kostnym, węzłach chłonnych oraz śledzionie, a transportowane do krwiobiegu w sytuacji, gdy pojawią się patogeny. Liczba leukocytów we krwi krążącej jest zmienna i zależy od bardzo wielu czynników - zarówno fizjologicznych, jak i chorobowych.
Rodzaje leukocytów
Wyróżnia się kilka rodzajów komórek należących do układu białokrwinkowego, które różnią się między sobą nie tylko budową, ale i pełnioną funkcją. Leukocyty - pod względem występowania ziarnistości w komórkach lub jej braku - dzielą się na agranulocyty, w skład których wchodzą limfocyty i monocyty oraz granulocyty, w skład których wchodzą neutrofile (obojętnochłonne), eozynofile (kwasochłonne) i bazofile (zasadochłonne). Granulocyty stanowią ok. 70% wszystkich leukocytów.
Leukocyty - normy
Norma liczby leukocytów we krwi dorosłego człowieka wynosi 4-10 tys./mm³. Wartości referencyjne uzależnione są od wieku badanego, ponieważ liczba leukocytów zmienia się z wiekiem. Zmniejszona liczba leukocytów we krwi to leukopenia, a zwiększona - hiperleukocytoza (potocznie leukocytoza).
Określenie poziomu leukocytów to podstawowe badanie oceniające stan zdrowia. Spadek lub wzrost leukocytów może być konsekwencją chorób, które wpływają na ich produkcję oraz czas życia. Do zwiększonej produkcji leukocytów dochodzi w przebiegu stanów zapalnych oraz infekcji. To dlatego badania liczby leukocytów zleca się w przypadku ostrych i nawracających zakażeń i podczas leczenia zapalenia, jak i przy podejrzeniu chorób zapalnych, choroby układowej, uczulenia czy chorób, którym towarzyszy spadek odporności.
Leukocyty powyżej normy
Podwyższony poziom krwinek białych, czyli hiperleukocytoza (inaczej leukocytoza), pojawia się:
- w czasie infekcji o podłożu bakteryjnym, wirusowym, pasożytniczym,
- w przebiegu przewlekłych stanów zapalnych,
- wskutek silnego stresu,
- po intensywnym wysiłku,
- po zabiegach chirurgicznych,
- po oparzeniach,
- u kobiet w ciąży (szczególnie w III trymestrze ciąży) i w połogu,
- u osób z białaczką.
Leukocyty poniżej normy
Leukopenia, czyli leukocyty poniżej normy, występują wskutek:
- dolegliwości autoimmunologicznych,
- niedożywienia,
- sepsy,
- AIDS,
- przyjmowania niektórych leków,
- zwłóknienia szpiku kostnego bądź uszkodzenie przez chemioterapię lub radioterapię,
- choroby śledziony i wątroby.
Leukocyty w moczu
Leukocyty stwierdza się także w moczu. U zdrowej osoby ich liczba w badanej próbce może wynosić od 1 do 3. Ich większa ilość jest zwykle konsekwencją stanu zapalnego - najczęściej to ostre i przewlekłe zakażenie układu moczowego. Inne przyczyny to: kamica nerkowa, odwodnienie, śródmiąższowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, duży wysiłek fizyczny, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie wyrostka robaczkowego, stany gorączkowe, przyjmowane leki, nowotwór pęcherza moczowego.
