Pasożyty wewnętrzne
Pasożyty to organizmy (zwierzęce lub roślinne) wykorzystujące do swoich potrzeb inne organizmy. Jednym słowem żyją, zdobywają pożywienie i rozmnażają się kosztem innych.
Pasożyty, występujące w organizmie człowieka, dzielimy na dwie główne grupy: na pasożyty wewnętrzne (żyjące wewnątrz, czyli tasiemce, owsiki, a także glisty) oraz pasożyty zewnętrzne (bytujące we włosach i na skórze - wszy oraz świerzbowce). Do pasożytów można także zaliczyć pierwotniaki chorobotwórcze (np. toksoplazmę czy rzęsistka), jednak skupimy na pasożytach pokarmowych, które żyją głównie w jelitach.
Pasożyty pokarmowe
W Polsce występują trzy najpopularniejsze gatunki z poszczególnych grup. Są to:
- Robaki płaskie (płazińce), do których zaliczamy tasiemca uzbrojonego, tasiemca nieuzbrojonego, tasiemca karłowatego;
- Robaki obłe (obleńce), do których zaliczamy: glistę ludzką, owsiki, włosogłówkę, węgorka jelitowego;
- Pierwotniaki, do których zaliczamy Giardię intestinalis (Gardia Lamblia).
Tasiemiec nieuzbrojony
Tasiemiec nieuzbrojony (łac. Taenia saginata) kształtem przypomina płaską taśmę i może osiągnąć nawet 10 m długości. Ma stosunkowo długi żywot - potrafi przeżyć do 10 lat. Do zarażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie surowej lub niedogotowanej wołowiny, która zawiera niedojrzałe larwalne formy tasiemca (tzw. wągry).
Po zjedzeniu i strawieniu przez człowieka zarażonego mięsa, larwy wydostają się z osłonek i zasiedlają jelito cienkie, gdzie żywią się strawionym pokarmem żywiciela. Mogą osiągnąć kilkanaście metrów długości i żyć nawet do dziesięciu lat.
Objawami budzącymi niepokój, mogącymi świadczyć o zarażeniu są: bóle brzucha, bezsenność, brak apetytu lub wzmożony głód, mimo którego chory nie przybiera na wadze, a wręcz przeciwnie. Niekiedy w kale można zauważyć również niewielkie, bo mające około 1x2 cm, fragmenty członów tasiemca.
Tasiemiec uzbrojony
Tasiemiec uzbrojony (łac. Taenia solium) jest groźnym pasożytem, dla którego organizm człowieka stanowi głównego i ostatecznego żywiciela. Najczęściej osiąga długość 4 metrów. Tego rodzaju pasożytem można zarazić się spożywając surowe bądź niedogotowane mięso wieprzowe.
Objawy zarażenia są podobne do zakażenia tasiemce nieuzbrojonym i obejmują:
osłabienie, bóle brzucha, wymioty, utratę masy ciała, biegunki, obecność elementów tasiemca w stolcu. Jeśli pasożyt zdążył zaatakować inne narządy, poza układem pokarmowym, mogą pojawić się: problemy z widzeniem i zniekształcenie oka, padaczka czy uciążliwe bóle głowy.
Glista ludzka
Do zarażenia glistą ludzką dochodzi w czasie spożywania brudnych, lub niedokładnie nieumytych warzyw oraz owoców, na których obecne były jajeczka z larwami. Glista może osiągnąć nawet 40 cm długości!
Objawy świadczące o zarażeniu to: ogólne osłabienie organizmu, bóle brzucha i bóle głowy, wymioty, biegunki, bezsenność - gdy larwy są jelitach oraz kaszel, zapalenie oskrzeli, a także odoskrzelowe zapalenie płuc, gdy wybrały się w podróż po układzie oddechowym.
Obecność tego pasożyta potwierdza się za pomocą badania kału. W celu leczenia podaje się choremu leki przeciw pasożytom.
Owsiki
Owsiki wywołują chorobę zwaną owsicą. Można się nią zarazić w taki sam sposób, jak glistą ludzką, czyli przez zjedzenie nieumytych warzyw i owoców. Jest też druga możliwość zakażenia - poprzez kontakt z przedmiotami z otoczenia (klamki, poręcze, koszyki na zakupy w sklepie).
W przypadku owsicy u chorego mogą pojawić się następujące objawy: zaczerwienienie skóry oraz uporczywe swędzenie w okolicach odbytu, osłabienie, nadpobudliwość (szczególnie u dzieci), ból głowy i brzucha, brak apetytu i anemia. Kobiety zarażone owsicą narażone są na zapalenie narządów rodnych, ze względu na możliwość przeniesienia się ich z okolic odbytu. By zdiagnozować obecność owsików, używa się testu paskowego.
Wąsogłówka
Zakażenie tym pasożytem jest, jak dwa poprzednie, spowodowana brakiem odpowiedniej higieny oraz wypiciem skażonej wody. Nie u wszystkich występują objawy choroby, jeśli jednak robaki dają o sobie znać, to można zaobserwować objawy w postaci: bólu brzucha i głowy, biegunki, utraty wagi, wysypki, pokrzywki oraz świądu skóry, bezsenności i osłabienia.
Węgorek jelitowy
Zakażenie tym pasożytem wywołuje chorobę zwaną węgorczyca (strongyloidoza). Larwa dostaje się do organizmu przez skórę. Na początku przedostaje się do układu oddechowego, gdzie powoduje zapalenie oskrzeli i płuc, a potem do jelit, wywołując takie objawy, jak: anemia, biegunka, brak apetytu, bezsenność, bóle brzucha.
Chorobę diagnozuje się za pomocą badań kału oraz badania śliny, moczu, a także treści dwunastnicy.
Giardia (Lamblia)
Giardia wywołuje chorobę zwaną giardiozą, która również spowodowana jest brakiem higieny. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, choć zarażenie możliwe jest także poprzez kontakty seksualne.
Objawy choroby pojawiają się po kilku dniach i są to najczęściej: wymioty oraz biegunki (w pierwszej kolejności), a następnie chudnięcie, zanik mięśni, wzmożona senność. Diagnostykę choroby przeprowadza się za pomocą badania kału.
Pasożyty - jak się można zarazić?
Pasożytami można się zarazić na wiele sposobów i wcale nie trzeba się o to tak bardzo starać. Na chorobę narażeni jesteśmy właściwie wszędzie: we własnym domu, w ogrodzie, w pracy, na urlopie, w restauracji, w dużym mieście i na wiejskiej łące.
Do zakażenia pasożytami pokarmowymi najczęściej dochodzi w związku z brakiem odpowiedniej higieny - aby się przed nimi uchronić konieczne jest częste mycie rąk, dokładne mycie noży kuchennych, używanie rękawic do pracy w ogrodzie.
Robaki przenoszą się również na nieumytych warzywach i owocach, dlatego ważne jest nie tylko mycie spożywanego jedzenia, ale również wszystkich przedmiotów, które miały z nimi kontakt. To samo dotyczy surowego mięsa - powinniśmy je myć, a następnie myć ręce i deskę, nóż, którym kroiliśmy mięso na kawałki.
Ostrożnie powinniśmy podchodzić do jedzenia tatara lub sushi z surową rybą na mieście. Warto uważać też na picie wody z nieznanego źródła.
Pasożyty mogą przenosić się z domowych zwierząt czworonożnych - psów i kotów na człowieka
Zakażenie robakami w dużej mierze zależy od odporności naszego organizmu. Im mocniejszy układ immunologiczny, tym lepiej będziemy się bronić przed zarażeniem.
Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się pasożytów?
- myć dokładnie owoce i warzywa przed jedzeniem,
- myć starannie ręce po zabawach na świeżym powietrzu - na placu zabaw, w parku, w piaskownicy,
- w miarę możliwości chronić piaskownice przed zanieczyszczeniem ich psimi i kocimi odchodami,
- używać rękawic ochronnych, najlepiej jednorazowych, podczas prac w ogrodzie,
- czyścić ogród z psich i kocich odchodów (oczywiście w rękawicach)
- utrzymywać w czystości kuwety dla kotów,
- myć ręce po zabawie, kontakcie fizycznym z kotami i psami,
- unikać jedzenia surowego mięsa, ryb oraz mleka - szczególnie pochodzącego z nieznanego źródła.
