Andrzejki - czyli wieczór wróżb przypadający na koniec listopada - to ostatnia okazja do szaleństw przed zaczynającym się adwentem. Święto to jest upamiętnieniem Św. Andrzeja będącego patronem Szkocji, Grecji oraz Rosji. Na terenach obecnej Europy Wschodniej andrzejki znane były już prawdopodobnie w XIV wieku, a pierwsza wzmianka o obchodach świętowania andrzejek w Polsce pochodzi z roku 1557.
Nie każdy zdaje sobie dziś sprawę z tego, iż andrzejkowe wróżby przeznaczone były pierwotnie jedynie dla niezamężnych dziewcząt, które podczas specjalnych rytuałów próbowały dowiedzieć się nieco więcej o swoim przyszłym mężu. Oczywiście panowie nie pozostawali dłużni, gdyż obchodzi męski odpowiednik andrzejek - katarzynki. Początkowo wróżby traktowane były przez ludzi całkiem poważnie. Dziś natomiast na andrzejkowe zabawy patrzy się przymrużeniem oka, a uczestnikami są często nawet małe dzieci.
Przez kilkaset lat istnienia zwyczaju obchodzenia andrzejek w Polsce, ilość zabaw oraz wróżb znacznie wzrosła. Niektóre są całkiem błahe i mogą być przeznaczone dla dzieci, a inne trochę bardziej złożone i skomplikowane. Do najpopularniejszych polskich zabaw andrzejkowych zalicza się:
1. Lanie wosku
Lanie wosku jest jedną z najstarszych wróżb wykorzystywanych podczas andrzejkowych zabaw. Pierwotnie do wróżby tej wykorzystywano roztopiony ołów, ale zrezygnowano z niego ze względu na częste oparzenia. Co zatem będzie potrzebne oraz jak dokładnie przebiega wróżba z laniem wosku? Pierwszym i najważniejszym elementem są woskowe świecie, które po nadtopieniu dadzą płynny wosk. Kolejnym i oczywistym rekwizytem jest klucz z dosyć dużym otworem - najlepiej starego typu, aby jeszcze bardziej podkreślał magię wykonywanej wróżby. Ostatnim elementem jest naczynie z chłodną wodą, na której będzie mógł zastygać roztopiony wosk.
Wróżba sama w sobie jest bardzo łatwa i polega na laniu roztopionego wosku przez otwór klucza, tak aby lądował on na wodzie nalanej do naczynia. Otrzymaną woskową formę umieszcza się w świetle w taki sposób, aby rzucała ona cień na ścianę. Na końcu pozostaje jedynie uruchomić wyobraźnię.
2. Wróżba z jabłkiem
Wróżba ta jest bardzo łatwa i można ją wykonać w domu bez wcześniejszych przygotowań. Potrzebne będą jedynie jabłka i obieraczka lub niewielki nóż. Cała zabawa polega na obraniu jabłka, tak aby pojedynczy obierek był jak najdłuższy i na przerzuceniu go za siebie przez ramię. Obierki za każdym razem utworzą kształt przypominający jedną z liter alfabetu. W wypadku wróżb matrymonialnych, wylosowana literka uznawana jest najczęściej za pierwszą literkę imienia przyszłego męża/żony.
3. Wróżba ze szpilkami
Jak sama nazwa wskazuje, do wykonania tej wróżby potrzebne będą szpilki. Cała zabawa polega na wysypaniu ich na stół i odnalezieniu w nich poszczególnych liter. Poszczególne litery oznaczają:
Istnieje kilka bardzo ciekawych propozycji andrzejkowych zabaw również dla najmłodszych:
1. Ciasteczko z wróżbą
Jedną z najpopularniejszych zabaw andrzejkowych przeznaczonych dla dzieci są ciasteczka z wróżbami. Przed upieczeniem ciastek umieszcza się w nich zrolowane karteczki z różnymi napisami. Mogą to być np. zawody czy imiona przyszłej dziewczyny bądź chłopaka. Zabawa ta jest znakomitym połączeniem doznań smakowych z magią wróżb.
2. Wróżba z serduszkiem
Wróżba ta polega na wycięciu z czerwonego papieru dosyć sporego serca, które następnie należy zgiąć w połowie. Na jednej połówce wypisuje się imiona chłopców, a na drugiej imiona dziewcząt. Następnie serce należy położyć na płasko na czymś miękkim (imionami w dół). Cała zabawa polega na przebijaniu serduszka szpilkami. Imię, na które natrafi szpilka należy do przyszłego chłopaka/dziewczyny.
3. Kim będę w przyszłości?
Do woreczka lub pudełka należy włożyć przedmioty kojarzące się z jakimś zawodem, np. długopis (pisarz), kalkulator (finansista), pędzel (malarz), grzebień (fryzjera), łyżka (kucharz), itd. nie informując uczestników zabawy o znaczeniu tych przedmiotów. Dziecko losuje fant z woreczka i wszyscy razem zgadują, jaki będzie miało zawód w przyszłości.
4. Wróżba z monetą
Każde dziecko dostaje grosik, który będzie miało wrzucić do miski. Zanim jednak to zrobi, musi wymyślić sobie jakieś życzenie. Kiedy przyjdzie jego kolej, wrzuca monetę do miski z pewnej odległości. Jeśli pieniążek odbije się i wypadnie na podłogę - marzenie się spełni!
Poza wróżbami, można zaproponować dzieciom także szereg zabaw plastycznych związanych z andrzejkami. Na pewno warto zaangażować je do wykonania dekoracji miejsca, w którym odbędą się wróżby. Niech spróbują wymyślić i narysować lub wykonać z dostępnych akcesoriów przedmioty, które powinna mieć każda wróżka (szpiczasta czapka, szklana kula, itp). Albo zabawić się we wróża i przepowiedzieć przyszłość innemu uczestnikowi zabawy, przedstawiając w formie rysunku lub kalamburów.
Do wszystkich dziecięcych zabaw andrzejkowych powinni przyłączyć się także rodzice, nie pożałują!