Natalia Nocuń-Komorowska, eDziecko.pl: Jak przygotować ciało do ciąży? Gdy mamy cerę trądzikową, powinnyśmy zrezygnować z terapii?
Doktor Bartosz Pawlikowski: Ciążę najlepiej zaplanować tak, aby dziecko zostało poczęte, kiedy kobieta jest zdrowa. Choroby alergiczne oraz na przykład trądzik powinny być wyleczone przed ciążą, aby uniknąć stosowania terapii lekami mogącymi wpłynąć negatywnie na rozwój płodu. Ciało dobrze jest przygotować na siłowni, treningami o niskim stopniu intensywności. Poprawa metabolizmu i zwiększenie wydolności na pewno się przydadzą.
Nie udało mi się zaleczyć skóry przed zajściem w ciążę. Czy mogę sobie jakoś pomóc?
Ciąża stanowi poważne ograniczenie w leczeniu chorób skóry. Wielu leków, np. kortykosteroidów lub leków antyalergicznych nie stosuje się w ciąży, ale istnieją leki miejscowe, którymi można leczyć mniejsze powierzchnie skóry. Tak jest np. w przypadku alergii, gdzie w skrajnych sytuacjach i przy dużym nasileniu objawów, możemy warunkowo (czytaj: pod kontrolą lekarza) zastosować leki miejscowe. Na szczęście dla przyszłych mam, skóra w ciąży często się poprawia, bo organizm ciężarnej przechodzi w inny stan wrażliwości układu immunologicznego.
A co z zabiegami w trakcie ciąży? Można z nich korzystać?
Większość procedur kosmetycznych należy odłożyć do czasu po ciąży. Czynniki, które należy wziąć pod uwagę u kobiety w ciąży, obejmują zmiany hormonalne i ryzyko dla płodu. Niemniej, kobieta, która spodziewa się dziecka może korzystać z prostych, nieinwazyjnych zabiegów kosmetycznych, ale tylko u wykwalifikowanego kosmetologa, najlepiej pod okiem dermatologa.
Czego lepiej w ciąży nie robić?
Dylematy etyczne pojawiają się, gdy klinicyści stają wobec sprzecznych i wykluczających się wzajemnie działań, które powodują moralną niepewność. Podstawę współczesnej bioetyki stanowią cztery zasady etyczne. Są to: poszanowanie autonomii pacjenta (czyli poszanowanie preferencji pacjenta w opiece medycznej), dobroczynność (tj. działanie w najlepszym interesie pacjenta), moralność (tj. nie wyrządzanie krzywdy, minimalizacja ryzyka dla pacjenta) oraz sprawiedliwość (czyli interwencja kliniczna prowadzi do sprawiedliwego podziału korzyści i obciążeń klinicznych w populacji).
W czasie ciąży dylematy etyczne związane z procedurami estetycznymi odzwierciedlają konflikt między autonomią kobiety, a oceną lekarza co do tego, co jest najlepsze dla płodu. Dobrostan płodu i moralny obowiązek nie wyrządzania krzywdy mają pierwszeństwo przed kosmetycznymi potrzebami matki. Konflikty etyczne dotyczące zabiegów kosmetycznych często wynikają z braku jednoznacznych dowodów i odzwierciedlają trudność w uzyskaniu danych dotyczących bezpieczeństwa na podstawie randomizowanych, kontrolowanych badań w czasie ciąży. Jednakowoż dostępnych jest coraz więcej danych i gromadzone jest więcej doświadczeń klinicznych, prawdopodobnie rozwinie się szerszy konsensus w sprawie bezpieczeństwa różnych procedur estetycznych podczas ciąży.
Bezpieczeństwo wielu zabiegów kosmetycznych podczas ciąży pozostaje nieznane. Obejmuje to mikrodermabrazję oraz peelingi chemiczne i zabiegi laserowe. Biorąc pod uwagę zwiększone ryzyko przebarwień pozapalnych, a także słabe gojenie się ran i zwiększone ryzyko blizn przerostowych i bliznowców w ciąży, zabiegów tych często się unika.
Bezpieczeństwo iniekcji i podania podczas ciąży środków, takich jak: płynne środki do skleroterapii i wypełniacze, nie zostało ocenione. Jednak producenci wymieniają ciążę i karmienie piersią jako przeciwwskazania do leczenia. Botoks jest również przeciwwskazany podczas ciąży i karmienia piersią, w oparciu o teratogenność w badaniach na zwierzętach. Nie przeprowadzono kontrolowanych badań u ludzi.
Z drugiej strony - choć zdarzały się przypadkowe sytuacje narażenia na toksynę botulinową u kobiet, które nie wiedziały, że są w ciąży, nie zgłoszono żadnych udokumentowanych anomalii płodowych. Ponadto nie przeprowadzono badań w celu oceny, czy toksyna przenika do mleka matki, czy bezpieczne jest stosowanie neurotoksyn, wypełniaczy lub płynnych sklerotyzantów przed zapłodnieniem.
To zabiegi estetyczne. A co z wymrażaniem kurzajek czy usuwaniem znamion?
Zakaźne zmiany skórne powinny być usuwane w trybie pilnym. U kobiet w ciąży zabiegi są wykonywane laserem lub ciekłym azotem. Elektrokoagulacja (diatermia) [metoda z wykorzystaniem zmiennego prądu elektrycznego o dużej częstotliwości - przyp. red.] jest w ciąży przeciwwskazana. Zmiany skórne o charakterze znamion barwnikowych powinny być usuwane przed ciążą, jeśli jednak zachodzi konieczność wykonania takiego zabiegu w ciąży, to z powodu bezwzględnych wskazań medycznych, np. ryzyka czerniaka, zabieg chirurgiczny może być wykonany w znieczuleniu miejscowym.
Idealna cera bez podkładu? Zobacz, jak wyrównać kolor cery i nie wyglądać sztucznie:
Możemy na bieżąco walczyć z problemami skórnymi, które pojawiają się w ciąży, czy lepiej poczekać?
Wiele zmian dermatologicznych zachodzi właśnie podczas ciąży. U kobiet, które spodziewają się dziecka mogą rozwijać się przebarwienia, występować zmiany naczyniowe i żylaki, nadmierne owłosienie, rozstępy, trądzik i zwiększony wzrost skóry. Zmiany te mogą skłaniać kobiety w ciąży do poszukiwania zabiegów kosmetycznych.
A tych powinnyśmy unikać, chyba że są to zabiegi pielęgnacyjne z wykorzystaniem bezpiecznych substancji i naturalnym charakterze.
Tak, ale zmiany skórne o charakterze alergicznym są w ciąży leczone ze względu na konieczność opanowania choroby.
Któreś problemy powinny nas zaniepokoić? Co jest fizjologią, a co - patologią?
W ciąży obserwujemy zmiany fizjologiczne, takie jak: zwiększenie objętości krwi, zmniejszenie hematokrytu, zwiększenie zaczerwienienia, zwiększenie stymulacji melanocytów i spowolnienie gojenia się ran. Dlatego zabiegi kosmetyczne powinno się wykonywać do trzech-sześciu miesięcy po okresie poporodowym, kiedy czynniki te powrócą do normy i ryzyko powikłań jest zmniejszone.
A patologie?
Zmiany patologiczne w ciąży to po prostu choroby skóry charakterystyczne dla tego okresu:
- Opryszczki ciężarnych (Herpes gestationis),
- Liszajec opryszczkowaty (Impetigo herpetiformis),
- Swędzące grudki i ogniska pokrzywkowe w przebiegu ciąży (Pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy PUPPP),
- Świerzbiączka ciężarnych (Prurigo of pregnancy),
- Świąd ciężarnych (Pruritus gravidarum),
- Grudkowe zapalenie skóry ciężarnych (Papular dermatitis of pregnancy),
- Autoimmunologiczne progesteronowe zapalenie skóry ciężarnych (Autoimmune progesterone dermatitis of pregnancy),
- Swędzące ciążowe zapalenie mieszków włosowych (Pruritic folliculitis of pregnancy),
- Rumień guzowaty ciężarnych (Erythema nodosum gravidarum).
W przypadku wystąpienia takich chorób pacjentka ciężarna oczywiście pozostaje pod opieką dermatologiczną w szpitalu, by kontrolować przebieg leczenia.
Po porodzie możemy robić już wszystko? Czy karmiąc piersią powinnyśmy z czegoś zrezygnować?
Dziewięć miesięcy ciąży i wiele miesięcy karmienia może być długim okresem oczekiwania kobiety na poddawanie regularnym zabiegom kosmetycznym. Zmiany skórne w ciąży mogą być uciążliwe, jednak ryzyko powikłań dla matki i płodu przewyższają przejściowe korzyści z zabiegów kosmetycznych. Hormonalne i fizjologiczne zmiany w ciąży są bardzo różne u każdej kobiety, a czasem długoterminowe skutki uboczne i powikłania mogą być całkowicie nieprzewidywalne. Zatem cierpliwość i dokładne doradztwo to najlepsze strategie leczenia naszych matek w ciąży i karmiących.
Często wskazujemy na różne problemy po ciąży. Czy ciąża również pozytywnie wpływa na naszą skórę, ciało?
Rozświetlenie cery. Eksperci uważają, że połączenie hormonów, wzmożonego wydzielania sebum i 40 proc. Wzrostu objętości krwi sprawia, że skóra kobiety w ciąży wydaje się rozświetlona podczas ciąży.
Zmiany hormonalne w ciąży dostarczają więcej tlenu i składników odżywczych do wszystkich narządów, w tym skóry. Przyrost masy ciała "wypełnia" skórę i ją "napina", dzięki czemu wygląda na "gładką".
Poprawa wzrostu włosów. Zwykle włosy rosną przez dwa-sześć lat, a następnie odpoczywają przez kilka miesięcy, zanim wypadną. Ale włosy kobiety w ciąży odpoczywają dłużej, zanim wypadną, tworząc bujniejszą fryzurę. Paznokcie również rosną dłużej i mocniej. Ciąża zwiększa hormony, objętość krwi i wodę w organizmie, dostarczając włosom więcej tlenu i składników odżywczych.
Poprawa wzrostu paznokci. W ciąży paznokcie rosną szybciej i są twardsze. Zależy to, tak jak z włosami, od lepszego ukrwienia zmian hormonalnych.
Dr Bartosz Pawlikowski jest lekarzem dermatologiem, wenerologiem, prowadzi prywatną praktykę lekarską w Klinika Pawlikowski, jest również konsultantem ds. dermatologii w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi.
