Cytologia to podstawowe badanie, które pozwala zdiagnozować raka szyjki macicy. Pozwala ona na wczesne wykrycie stanów przednowotworowych lub nowotworowych - gdy nie dają one jeszcze żadnych objawów. Badanie przeprowadza się w gabinecie ginekologicznym. Może być niekomfortowe, ale zazwyczaj nie jest bolesne.
Każda kobieta najpóźniej do 21 roku życia powinna wybrać się do ginekologa na badania kontrolne. W przypadku wcześniejszego zaczęcia współżycia lub występują zakażenia i infekcje, należy wybrać się wcześniej. Kobiety z pewnymi predyspozycjami mogą potrzebować częstszych wizyt i badań. Dotyczy to najczęściej:
Na badanie cytologiczne najlepiej wybrać się między 10. a 18. dniem cyklu. Cytologia nie powinna być wykonywana przed czwartym dniem cyklu i nie później niż na cztery dni przed rozpoczęciem krwawienia. Jak często powinnyśmy wykonywać cytologię? Przynajmniej raz w roku, nie rzadziej niż raz na trzy lata.
Najczęściej wyniki cytologii przedstawiane są według systemu Papanikolaou. Bardziej szczegółowe omówienie zapewnia system Bethesda. System Papanikolaou na pewno znacie, to popularne "dwójki" (większość kobiet, które są aktywnie seksualnie ma właśnie taki wynik cytologii w tej skali). System Papanicolaou to pięć grup. Grupa 1 oznacza, ze w rozmazie są obecne tylko prawidłowe komórki nabłonka. Im wyższa grupa tym więcej nieprawidłowości - grupa 5 mówi o tym, że oprócz prawidłowych komórek w rozmazie są także komórki, które świadczą o obecności raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium. Najczęściej "przyznawana" grupa 2 mówi o tym, że oprócz prawidłowych komórek są obecne także komórki stanu zapalnego. Wiele kobiet zastanawia się, czy: "cytologia 3 grupa czy to rak". Grupa trzecia ukazuje nieprawidłowy wynik. Oznacza, że w rozmazie stwierdzono nieprawidłowe komórki tzw. dysplastyczne, które nie mają jeszcze cech złośliwości, ale mogą poprzedzać wystąpienie nowotworu.
Grupy cytologiczne określają stan zdrowia kobiety w miejscach intymnych oraz metodę leczenia. Poprzez systematyczne robienie badań można wystarczająco szybko wykryć niebezpieczne zmiany chorobowe.
System Bethesda bardziej szczegółowo opisuje rozmaz. Informuje m.in. o tym, czy pobrana próbka nadaje się do badania, podaje ogólną charakterystykę rozmazu oraz zawiera dokładną interpretację wyniku.
Badanie może wykryć komórki przednowotworowe lub nowotworowe - dzięki cytologii rak szyjki macicy może być wykryty we wczesnym stadium.
Przed badaniem cytologicznym:
Badanie cytologiczne powinnyśmy wykonać, gdy rozpoczęłyśmy współżycie. Wczesne rozpoczęcie życia płciowego i duża liczba partnerów seksualnych są czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Przed cytologią nie powinniśmy współżyć przez 24 godziny.
W ciąży, w większości przypadków cytologię można wykonać w pierwszych 24 tygodniach. W tym okresie jest to bezpieczne. Po upływie pierwszych 24 tygodni badanie może być bolesne. Po porodzie najlepiej poczekać do 12 tygodni, aby zwiększyć dokładność wyników.
Badanie nie jest bolesne, ale nie jest też komfortowe - jak większość wizyt u lekarza ginekologa, które wiążą się z zajęciem miejsca na fotelu ginekologicznym. Ginekolog najpierw zakłada wziernik, a następnie specjalną szczoteczką (przypominającą trójząb) pobiera wymaz. W wielu miejscach do pobierania wymazu nadal używa się wacików, ale to szczoteczka jest tą pewniejszą opcją - zbiera fragmenty, które nie znajdą się na waciku. Następnie wymaz jest utrwalany i wysyłany do badania mikroskopowego.
Według zaleceń Komisji Europejskiej próbka powinna być pobierana specjalną szczoteczką (a nie np. wacikiem). Dlaczego? Używanymi dawniej narzędziami nie można pobrać próbki ze wszystkich newralgicznych miejsc. Szczoteczka pobiera złuszczony naskórek z trzech miejsc szyjki macicy - kanału, tzw. strefy przejściowej i z jej tarczy. Więcej na ten temat: Cytologia - co należy o niej wiedzieć?
Ministerstwo Zdrowia prowadzi Program profilaktyki raka szyjki macicy. Jego celem jest zmniejszenie liczby kobiet, które chorują i umierają na raka szyjki macicy do poziomu osiągniętego w krajach, które przodują w tym zakresie. Program skierowany jest do kobiet w wieku 25-59 lat.
Jak często wykonywane jest badanie w ramach tego programu? Cytologię możemy zrobić raz na trzy lata, a jeśli jesteśmy w grupie ryzyka - po roku. Badanie wykonamy darmowo jeśli jesteśmy uprawnione do świadczeń opieki zdrowotnej. Więcej informacji o programie znajdziesz na stronie Ministerstwa Zdrowia.
LBC (Liquid Based Cytology) różni się od zwyczajnej cytologii nie samym pobraniem wymazu, a jego przygotowanie do analizy. Zamiast przenosić pobrany materiał na preparat, szczoteczkę (bo to nią powinien być pobierany wymaz) umieszcza się w kubeczku z płynem utrwalającym - dzięki temu 100 proc. pobranego materiału przekazywanego jest do laboratorium. Dla porównania, w tradycyjnej cytologii do badania trafia jedynie około 10 proc. pobranego materiału. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: LBC - wyższa jakość cytologii?
To także może cię zainteresować: