Meningokoki: zaczyna się jak infekcja, zabija w 24 godz. Pediatra: "Zachowajmy większą czujność"

Co drugie dziecko z inwazyjną chorobą meningokokową trafia do szpitala. Rzadko się to zdarza, ale jeśli objawy zostaną przeoczone, choroba zabije w ciągu 24 godzin. Pediatra: Sprawdzajcie ciało dziecka centymetr po centymetrze, zróbcie test szklanki.
Paracetamol jest lekiem pierwszego wyboru w przypadku gorączki czy bólu Paracetamol jest lekiem pierwszego wyboru w przypadku gorączki czy bólu fot. Shutterstock

Na szczeście jest to choroba rzadka, ale postępuje w piorunującym tempie

Szacuje się, że średnio ok. 10 proc. społeczeństwa jest nosicielami meningokoków. Bakterie mogą wywołać inwazyjną chorobę meningokokową (IChM) pod postacią sepsy lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Ta błyskawicznie postępująca choroba atakuje szczególnie malutkie dzieci.

Na szczęście nie jest to choroba, która występuje często. W 2017 odnotowano w Polsce 225 przypadków, rok wcześniej 166. Problem w tym, że zachorowanie oznacza dramatyczną walkę o życie, która - nawet jeśli zakończy się pomyślnie - zostawia po sobie spustoszenie.

Od początku tego roku w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach z powodu sepsy o ciężkim przebiegu hospitalizowano siedmioro dzieci. Niestety dwójki z nich, mimo heroicznej walki lekarzy, nie udało się uratować. Cztery zachorowania miały podłoże meningokokowe, a dwa pneumokokowe.

Co drugie dziecko z inwazyjną chorobą meningokokową trafia do szpitala dopiero po kilku konsultacjach lekarskich, gdy na pomoc może już być za późno.

Jak to zmienić? - Zachowując większą czujność, zwłaszcza wobec niektórych objawów - radzi dr n. med. Alicja Karney z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Co powinno zaniepokoić rodziców? Na jakie objawy podczas pozornego przeziębienia dzieci powinni szczególnie zwrócić uwagę? Zimne stopy i dłonie, plamki na skórze, co jeszcze?

Kiedy podać lek na zbicie gorączki, a kiedy się wstrzymać? Kiedy podać lek na zbicie gorączki, a kiedy się wstrzymać? fot: istockphoto

Nie daj się zwieść łagodnemu początkowi

Inwazyjna choroba meningokokowa przebiega najczęściej pod postacią sepsy lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Zaczyna się dość niegroźnie. Główne objawy to gorączka (niekoniecznie wysoka), nudności, wymioty, rozdrażnienie, złe samopoczucie oraz ból mięśni.

Objawy są mało charakterystyczne, przypominają przeziębienie lub grypę. Dlatego zwykle nie wzbudzają dużego niepokoju, zarówno ze strony rodzica, jak i lekarza

- mówi dr n. med. Alicja Karney, kierownik Oddziału Hospitalizacji Jednego Dnia w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie.

Niestety uśpiona czujność często opóźnia postawienie prawidłowej diagnozy. W efekcie średni czas trwania choroby przed hospitalizacją wynosi 19 godzin, podczas gdy meningokokoki są w stanie zabić w ciągu 24 godzin.

Jakie są najczęstsze choroby wieku dziecięcego i jak je rozpoznać? Jakie są najczęstsze choroby wieku dziecięcego i jak je rozpoznać? fot. Shutterstock

Uważnie obserwuj rozwój sytuacji

Po kilku godzinach przebiegu choroby dołączają następne objawy, m.in. ból kończyn lub stawów, ochłodzenie odległych części ciała (np. dłoni, stóp), zmiana koloru skóry z różowego na siny. Ale kolejność ich pojawiania się może być różna i nie wszystkie symptomy muszą wystąpić.

- Dlatego najważniejsza jest obserwacja dziecka - podkreśla dr n. med. Alicja Karney i tłumaczy:

Należy zwrócić uwagę, czy ogólny stan dziecka nie pogarsza się, np. czy dziecko nie odmawia jedzenia i picia, nie podsypia, nie staje się niespokojne, czy nie dochodzą nowe objawy, tj. biegunka, wymioty. Jeśli tak się dzieje, to rodzicom powinna zapalić się czerwona lampka. Warto, aby dziecko zostało ponownie obejrzane przez lekarza, nawet jeśli od ostatniej wizyty minęło tylko kilka godzin
Sepsa, czyli posocznica, to choroba, którą nie można się zakazić, zakazić można się czynnikiem, który ją wywołuje. Sepsa, czyli posocznica, to choroba, którą nie można się zakazić, zakazić można się czynnikiem, który ją wywołuje. iStockPhoto (zdjęcie ilustracyjne)

Obejrzyj każdy centymetr ciała

Charakterystycznym, ale nie zawsze występującym objawem rozwijającej się inwazyjnej choroby meningokokowej, jest wysypka wybroczynowa, która powstaje wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych przez bakterie.

Na początku wysypka ma postać małych czerwonych punkcików na skórze o rozmiarze 1-2 mm, a więc łebka od szpilki. Mogą one wystąpić w każdym miejscu na ciele, np. za uchem, między palcami, a u chłopców na mosznie

- opisuje dr n. med. Alicja Karney.

Jeśli rodzic obawia się, że za infekcją dziecka stoją meningokoki, to powinien rozebrać je do naga (w tym zdjąć pieluchę) i bardzo dokładnie obejrzeć. Podejrzaną zmianę należy ucisnąć palcem lub szklanką (tzw. test szklanki). Nie blednąca wysypka jest sygnałem alarmowym.

W ciągu kilku godzin może rozprzestrzenić się na całe ciało i przybrać postać plam wybroczynowych, co grozi martwicą skóry, a nawet amputacją

- ostrzega ekspertka.

Należy więc jak najszybciej wezwać pogotowie.

Powinno cie również zainteresować: Pokazali zdjęcia chorej córeczki, aby ostrzec innych rodziców

Millie rano czuła się świetnie, około 18.00 zdiagnozowano u niej posocznice meningokokową
Zdjęcie pochodzi z profilu taty dziewczynki. Tim Dawson/Facebook

Meningokoki nie powodują chorób często, ale wywołana przez nie inwazyjna choroba meningokokowa jest niezwykle groźna. Meningokoki nie powodują chorób często, ale wywołana przez nie inwazyjna choroba meningokokowa jest niezwykle groźna. iStockPhoto

Zaufaj swoim odczuciom

Meningokoki najczęściej atakują małe dzieci, w 1. roku życia, które nie powiedzą, co im dolega.

Dlatego w przypadku podejrzanych objawów rodzic powinien zaufać swojej intuicji. Gdyż to on najlepiej zna swoje dziecko, np. wie, jak zwykle zachowuje się w czasie choroby

- radzi dr n. med. Alicja Karney.

W przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej zachowanie jest zazwyczaj inne niż podczas zwykłej infekcji. Jak tłumaczy lekarka, maluch może być bardziej niespokojny, ospały albo reagować płaczem przy próbie przytulania (tzw. przeczulica skórna jest charakterystyczna dla niemowląt w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).

Zachęcam, aby opowiedzieć o swoich obserwacjach lekarzowi, zwłaszcza jeśli nie zna on dziecka i widzi je pierwszy raz w życiu

- podpowiada ekspertka.

To może przyspieszyć diagnostykę, a w walce z meningokokami liczy się każda godzina, a nawet minuta.

Szczepienie Szczepienie iStockPhoto

Przechorowanie nie daje pełnej odporności

Chorobą meningokokową wywołuje kilka typów bakterii. W Polsce to najczęściej meningokoki typu B (70 proc. przypadków w całym społeczeństwie i ponad 80 proc. wśród dzieci w 1. roku życia) oraz C (30 proc.). Przechorowanie zakażenia meningokokowego nie daje pełnej odporności.

Program Szczepień Ochronnych na rok 2018 zaleca szczepienia przeciwko inwazyjnym zakażeniom meningokokowym. Szczepienia nie są finansowane ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia. W przypadku szczepień przeciwko meningokokokom w Polsce niemowlęta i małe dzieci powinny być w pierwszej kolejności szczepione przeciwko meningokokom grupy B. Więcej informacji o szczepieniach na Wyprzedź meningokoki

Czytaj więcej w tekście "Pneumokoki i meningokoki"

Powinno cie zainteresować: Mała Faye zmarła. Szczepionka uratowałaby jej życie


fot: Kaltka z Facebook/Charlene Reed

Copyright © Agora SA