Puszcza Białowieska
Jeden z największych naturalnych kompleksów leśnych w Europie. Zapewnia wspaniały mikroklimat, bliski kontakt z przyrodą i trochę atrakcji typowo turystycznych. Dla młodszych i starszych dzieci. Mogą tu nie tylko zobaczyć, ale też pogłaskać i nakarmić łosia, sarnę, jelenia, konika leśnego i inne zwierzęta żyjące w Rezerwacie Pokazowym Zwierząt Puszczańskich oraz w Ośrodku Hodowli Rzadkich Zwierząt. To niepowtarzalna okazja, żeby z bliska obejrzeć wilki - wilczycę Lupo i wilka Fiodora oraz żubronia - krzyżówkę żubra z krową. Warto odwiedzić rezerwaty żubra i tarpana. Uwaga: wcale nie tak trudno spotkać tu żubra poza rezerwatem - ogromne, ważące ponad tonę i mierzące ok. 3 m. długości? pokryte długim futrem zwierzaki chętnie spacerują nawet po obrzeżach puszczy. Są pokojowo nastawione, ale sprowokowane mogą być agresywne (lepiej nie zabierać na wycieczki po puszczy psów - obszczekany żubr może się zdenerwować). Atrakcją dla dzieci może być przejażdżka stuletnią zabytkową kolejką z Hajnówki do Topiła. Parowa lokomotywa ciągnąca dwa niebieskie wagoniki zatrzymuje się we wszystkich ciekawych miejscach puszczy (rezerwatach i punktach widokowych). Dodatkowym urozmaiceniem przejażdżki jest postój na ognisko i występ akordeonisty. Inna atrakcja, naszym zdaniem dość wątpliwa, to zainscenizowany nalot białoruskich pograniczników na kolejkę. Wygląda tak realistycznie, że lepiej upewnijmy się, czy nic takiego nam nie grozi. Dzieci mogłyby się przerazić.
Uwaga: kolejka poza sezonem tylko dla grup zorganizowanych.
Inne atrakcje to ciekawe wycieczki rowerowe, przeloty balonem nad puszczą, obserwacje ptaków i innych zwierząt z doświadczonym przewodnikiem. Szczególnie polecamy Skansen Budownictwa w Starej Białowieży, gdzie można przenocować w zabytkowej chacie oraz ścieżkę edukacyjną "Żebra żubra" - trzykilometrową trasę przyrodniczą po drewnianej kładce.
Ciekawe miejsca: W Białowieży - Muzeum Przyrodnicze Białowieskiego Parku Narodowego i Muzeum Etnograficzne prezentujące kulturę białoruską, skansen i cerkiew z przepięknym ikonostasem, święta góra prawosławia w Grabarce, kapliczka Krynoczka ze "świętym źródełkiem"(niestety na terenie jednostki wojskowej, otwarta tylko podczas świąt prawosławnych) Muzeum Kultury Białoruskiej w Hajnówce.
Pensjonaty i pokoje gościnne w Hajnówce, Białowieży oraz okolicznych wsiach i leśniczówkach.
Dyrekcja BBN - 0-85 6812306
Ośrodek Edukacji Przyrodniczej BBN - 0-85 6812756
Uwaga: Warto poszukać w księgarni białoruskich bajek i ludowych podań dla dzieci.
Kotlina Biebrzańska
Szeroka, zabagniona dolina Biebrzy na terenie woj. suwalskiego, łomżyńskiego i białostockiego, jedyne w Europie tak wielkie skupisko bagien, rozlewisk i torfowisk. Tereny bardzo słabo zaludnione, a więc dla lubiących spokój i bliski kontakt z dziką przyrodą. Raj dla młodych ornitologów lubiących wyprawy z lornetką i atlasem ptaków.
Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego żyje aż 235 gatunków ptaków. Można wziąć udział w zorganizowanych wycieczkach przyrodniczych, wyprawach tratwami, wybrać się na podglądanie ptaków z przewodnikiem. Dużą atrakcją jest pływanie łódką po Narwi, ale uwaga - nawet jeśli mamy bardzo zdyscyplinowane dzieci, lepiej, żeby z jednym dorosłym płynęło tylko jedno dziecko (obowiązkowo w kapoku).
Po bagnach bezpieczniej jest wędrować oznaczonymi ścieżkami przyrodniczymi, często po drewnianych pomostach nad rozlewiskami, zatrzymując się przy wysokich ambonach - punktach widokowych. Na ambonę może wdrapać się nawet trzylatek, oczywiście asekurowany przez dorosłego. Na trasie można spotkać łosie, bobry, piżmaki, łasice, dziki, sarny, jelenie, jenoty, kuny, lisy i wilki. Na wyprawę warto zabrać długie gumowe buty, a dla dzieci koniecznie buty i skarpetki na zmianę (dla szczególnie ruchliwych nawet na dwie zmiany). Ponieważ obrzeża bagien są prawie wyludnione, dobrze jest na dłuższą wycieczkę zapakować do plecaka zapas jedzenia i wody do picia.
Dolina Biebrzy to miejsce raczej dla starszych dzieci, młodsze dość szybko nudzą się wędrowaniem po wyznaczonych ścieżkach, a na wypatrywanie zwierząt po prostu brak im cierpliwości.
Kajakarze mają tu do wyboru trzy szlaki - Biebrzą, Ełkiem i Jerzgnią.
Ciekawe miejsca: Osowiec - siedziba Parku Narodowego, twierdza z 2 poł. XIX wieku i początek pięknej ścieżki przyrodniczej, dzikie torfowiska pod Burzynem z punktem widokowym na 20-metrowej skarpie, stanowisko do obserwacji ptaków na Grobli Honczarowskiej, Bagno Ławki - największe i najdziksze, Czerwone Bagno - najbardziej niedostępne, zwiedzać je można tylko z przewodnikiem.
Można się zatrzymać w pokojach gościnnych we wsiach położonych wokół bagien lub w pensjonatach w Goniądzu.
Biebrzański Park Narodowy 0-86 720620
Biuro Turystyki Przyrodniczej 0-85 6616768 - organizuje wycieczki przyrodnicze, Dni Dzikich Łąk, Ptasi Jarmark i inne imprezy.
Uwaga: Latem jest tu mnóstwo komarów i innych owadów, więc koniecznie trzeba mieć ze sobą środki odstraszające insekty oraz duże moskitiery. Miejsce nie nadaje się dla dzieci uczulonych na ukąszenia.
Bory Tucholskie
1200 km2 lasów na Pojezierzu Południowopomorskim na północ od Bydgoszczy, między Chojnicami a Tucholą. Dzika przyroda, wspaniałe, balsamiczne powietrze, cisza i spokój, czyste jeziora. Dobre miejsce i dla maluchów, i dla trochę starszych dzieci (zwłaszcza tych, które interesują się przyrodą).
Znakomite tereny na wycieczki po lesie, podchody, wędrówki z atlasem roślin leśnych lub ptaków. Starsze dzieci można zainteresować zrobieniem zielnika. W Parku Narodowym Borów Tucholskich mogą zobaczyć rzadkie gatunki ptaków, np. czarnego bociana, kormorana, żurawia i czaplę siwą, spotkać bobra, wydrę, jelenia, dzika i łosia. Na typowo wakacyjny wypoczynek świetnie nadają się okolice jeziora Charzykowskiego z czystą, ładną plażą i zjeżdżalnią wodną oraz jeziora Karsińskie, Płęsno, Jeleń, Ostrowite i Zielone z malowniczymi, nie zatłoczonymi plażami i pagórkami porośniętymi sosnowym i bukowym lasem, z wypożyczalniami kajaków, łódek, żaglówek i rowerów wodnych. W Charzykowych w sezonie działa wesołe miasteczko.
Doskonałe tereny na wycieczki rowerowe, np. szlakiem Strugi Siedmiu Jezior. Trasy rowerowe są wygodne i bezpieczne, nie ma dużego ruchu, więc wycieczka, nawet z małym dzieckiem w foteliku, odbywa się komfortowo, po drodze dużo miejsc, w których można się zatrzymać i pozwolić znudzonemu siedzeniem w foteliku maluchowi trochę pobiegać. Rejsy i spływy kajakowe Brdą i Wdą to atrakcja dla trochę starszych dzieci (nawet te, które umieją już pływać, powinny mieć na sobie kamizelki ratunkowe).
Ciekawe miejsca: Muzeum Borów Tucholskich w Tucholi (można w nim zobaczyć łeb żubra i wielki kawał zęba mamuta), Muzeum Historyczno-Etnograficzne W Chojnicach (m.in. zbroje rycerskie, sztuka i rzemiosło ludowe), Rezerwat archeologiczno-przyrodniczy Kamienne Kręgi w Odrach, 600-letni dąb Bartuś, Rezerwat Cisy Staropolskie w Wierzchlasie, akwedukt w Fojutowie, ruiny zamku w Człuchowie.
Można się zatrzymać w ośrodkach wczasowych, pensjonatach i na kempingach.
Stowarzyszenie Agroturystyczne w Swornychgaciach 0-523981434.
Jura Krakowsko - Częstochowska
Wschodnia część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej pokryta wapiennymi skałami powstałymi ze szkieletów i pancerzy wodnych żyjątek, które pływały tu w ciepłym morzu 160 milionów lat temu. Znakomite, działające na wyobraźnię miejsce dla dzieci w każdym wieku, mnóstwo ciekawostek dla starszaków. Wypłukiwane przez wodę i wietrzejące wapienie utworzyły tu fantastyczne formy - iglice, bramy i maczugi (można namówić dzieci na wymyślanie własnych nazw). Najbardziej znane to: Brama Herkulesa, Skała Wernyhory, Wdowie Skały, Wędrowiec, Igła Deotymy i Maczuga Herkulesa. Równie malownicze są ruiny zamków (np. w Rabsztynie, Ojcowie, pozostałości siedziby magnackiej w Ogrodzieńcu, warowni Mirów i Bobolice). Można tu zwiedzić tajemnicze jaskinie, np. Jaskinię Ciemną, jedyną, po której chodzi się ze świeczką w ręku, lub największą na Jurze (950 m korytarzy) Jaskinię Wierzchowską Górną. Najbardziej znana jaskinia to Grota Łokietka - można do niej dojść tylko pieszo z pobliskiego parku zdrojowego (ok. 45 minut), więc dla młodszych dzieci warto wziąć wózek lub nosidła. Na zwiedzanie jaskiń lepiej wybrać się w takim składzie, by na jednego dorosłego przypadało jedno dziecko - chodzi o to, żeby był ktoś, kto wyjdzie z maluchem zaniepokojonym widokiem wnętrza jaskini, nie psując wycieczki reszcie.
Wielką atrakcją dla dzieci jest Pustynia Błędowska (8 km długości 4 km szerokości), która, choć powoli zarasta krzewami, nadal robi duże wrażenie. Miłośnicy przyrody w Ojcowskim Parku Narodowym, obejmującym dolinę Prądnika i Sąspówki, spotkać mogą padalca turkusowego, skalnego drozda i dużo gatunków nietoperzy i wielkich pająków zamieszkujących jaskinie i groty.
Warto zabrać ze sobą rowery, są tu malownicze trasy o różnym stopniu trudności (dla rodzin z dziećmi - z Ojcowa do Sąspowa przez Pieskową Skałę lub wycieczki po Ojcowskim Parku Narodowym). Ze starszymi i wysportowanymi dziećmi można popedałować Szlakiem Orlich Gniazd, oczywiście rozkładając trasę na krótkie odcinki.
Ciekawe miejsca - Góra Zamkowa (Góra Janowskiego) - najwyższe wzniesienie Jury (504 m n.p.m.) z ruinami zamku Ogrodzieniec, jaskinia Nietoperzowa w Jerzmanowicach, Kluczewska Góra z widokiem na Pustynię Błędowską, w Skarżycach - Wielki Okiennik - skała z 5-metrowym otworem, renesansowy zamek w Pieskowej Skale, filia Zamku Królewskiego na Wawelu, w Ojcowie ruiny XIV-wiecznego zamku oraz Muzeum Regionalne ze zbiorami etnograficznymi (można tu obejrzeć m.in. zęby mamuta i wypchanego piżmaka).
W okolicy jest sporo zajazdów i hoteli.
Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego w Ojcowie 0-12 3892010.
W następnym numerze: Wybrzeże, Szwajcaria Kaszubska i Mazury.
