Wolą steki od golonki, są zimnolubne, czasami chorują - co jeszcze powinien wiedzieć mężczyzna o swoich plemnikach?

Czy mężczyźni mają wpływ na jakość swoich komórek rozrodczych? Co lubią męskie plemniki, co im szkodzi, i co jeśli nie są idealne? Embriolog - dr Wojciech Sierka rozwiewa wątpliwości.
Plemniki: są zimnolubne, czasami chorują Plemniki: są zimnolubne, czasami chorują fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Wolą steki od golonki, są zimnolubne, czasami chorują - co jeszcze powinien wiedzieć mężczyzna o swoich plemnikach?

Coś dla panów. Szczególnie tych, którzy planują ojcostwo w najbliższym czasie. Czy mężczyźni mają wpływ na jakość swoich komórek rozrodczych? Co lubią męskie plemniki, co im szkodzi, i co jeśli nie są idealne? Embriolog - dr Wojciech Sierka rozwiewa wątpliwości.

Muszą być szybkie, żeby zapłodnić komórkę jajową

fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

W idealnych warunkach porcja nasienia przemieszcza się drogami rodnymi kobiety z prędkością ok. 18 km/h (5 m/s) - dla porównania maks. prędkość sprintu Usaina Bolta na dystansie 100 m to 44 km/h.

fot: archiwum Kliniki Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej Gyncentrum

Czy wszystkie plemniki są takie szybkie?

Dr n. biol. Wojciech Sierka z katowickiej Kliniki Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej Gyncentrum:
Nie wszystkie plemniki są równie szybkie, ponieważ nie wszystkie wykazują prawidłową ruchliwość. Upośledzenie ruchu plemników, to znaczy poruszanie się chaotyczne w różnych kierunkach, może obniżyć (choć niekoniecznie wykluczyć) zdolność mężczyzny do zapłodnienia.
Z badań przeprowadzonych przez klinikę Gyncentrum wynika, że u 30 proc. przypadków za trudności z poczęciem odpowiada nieprawidłowa ruchliwość (główny powód to mała liczba plemników w ejakulacie - 42 proc. przypadków), a więc prawie co trzeci mężczyzna miał problem tego typu (na 100 badanych między 20. a 72. rokiem życia).

Więcej czytaj w tekście: Coraz słabsze i wolniejsze plemniki Polaków

Wygrywa najlepszy Wygrywa najlepszy fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Wygra zawsze najlepszy

Aby doszło do zapłodnienia, ważna jest liczba, budowa oraz ruchliwość plemników. Odpowiednie parametry umożliwiają plemnikowi pokonanie niełatwej, kilkugodzinnej podróży od tylnej ściany pochwy poprzez jej szyjkę, jajowody aż do wnętrza jamy macicy. Na tej drodze plemnik musi pokonać niesprzyjające warunki, m.in. przetrwać kwaśne środowisko pochwy, atak białych krwinek oraz przeniknąć barierę śluzu.

Kto wygrywa pościg do komórki jajowej?

Dr Wojciech Sierka: Najlepszy plemnik jest "młody", ma jedną główkę i jedną witkę, nie za duży, ale też niezbyt mały oraz co ważne - ma odpowiednią ruchliwość, ruch tak zwany postępowy. Przy ocenie morfologii, czyli budowy plemników pod mikroskopem, można ocenić wiele cech, m.in. kształt główki, obecność wakuol, wady w budowie wstawki, czy na główce plemnika występuje i jak jest zbudowany akrosom, pęcherzyk wyposażony w cenne enzymy. To wszystko ma znaczenie.
Plemniki Plemniki fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Są podatne na "uwodzenie"

Myli się ten, kto sądzi, że jajo bezczynnie czeka na dotarcie plemnika. Żeńska komórka jajowa to wytrawna uwodzicielka, jej aktywność jest bardziej wysublimowana, choć równie ważna. Komórki pęcherzykowe, które ją otaczają, wytwarzają hormon progesteron i to on "zaprasza" plemniki do penetracji i zapłodnienia komórki jajowej. Kwestię rozpoznawania się gamet opisali japońscy, a potem brytyjscy naukowcy na łamach czasopisma "Nature". Według nich komunikację napędza obecność białek - Izumo1 po stronie męskiej komórki, Juno zaś żeńskiej.

Na czym polega komunikacja między gametami?

Dr Wojciech Sierka: U gamet białka działają jak walkie-talkie, mogą się rozpoznać, zlokalizować oraz "komunikować" między sobą. Odkrycie białek w ostatnich latach może mieć niebagatelne znaczenie choćby w leczeniu niepłodności.

Kiedy plemnik zbliża się do komórki jajowej, hormony aktywują receptory z jego witki oraz wyzwalają szereg procesów biochemicznych Kiedy plemnik zbliża się do komórki jajowej, hormony aktywują receptory z jego witki oraz wyzwalają szereg procesów biochemicznych fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Mają swój taniec godowy

W momencie, kiedy najsilniejszy z plemników dociera do komórki jajowej, zaczyna się taniec godowy, którego zwieńczeniem może być ciąża. Wyselekcjonowany plemnik posiada coś w rodzaju supermocy.

Co się dzieje, kiedy plemnik zbliża się do komórki jajowej?

Dr Wojciech Sierka: Hormony aktywują receptory z witki plemnika oraz wyzwalają szereg procesów biochemicznych. Jednym z nich jest hiperaktywacja, podczas której plemnik zaczyna charakterystycznie się poruszać - szybciej i bardziej dynamicznie. Przysysa się do ściany oocytu, zaś jego ogonek niczym bicz asymetrycznie uderza w ścianki jaja. Dzięki temu możliwe jest przejście plemnika przez osłonkę przejrzystą i błonę komórkową gamety żeńskiej. Równolegle, gdy plemnik dociera do celu, akrosom na szczycie jego główki zaczyna wytwarzać liczne enzymy. Pełnią one ważną rolę, ponieważ "rozpuszczają" zewnętrzną błonę oocytu i pomagają przedrzeć się plemnikowi poprzez osłony jajowe do wnętrza komórki jajowej. Ostatecznie jego główka odłącza się od ogonka i dochodzi do zapłodnienia, czyli poczęcia nowego życia.
Stan plemników, a w konsekwencji problemy z płodnością, uzależnione są od wielu czynników m.in. chorób, stylu życia i złych nawyków Stan plemników, a w konsekwencji problemy z płodnością, uzależnione są od wielu czynników m.in. chorób, stylu życia i złych nawyków fot: istockphoto/gazeta.pl

Nie lubią ciasnych bokserek

Stan plemników, a w konsekwencji problemy z płodnością uzależnione są od wielu czynników, m.in. chorób, stylu życia i złych nawyków. Na jakość plemników wpływa palenie papierosów, nadwaga, stres, noszenie ciasnych ubrań, nadmiar kofeiny oraz spożycie alkoholu, który obniża poziom testosteronu i zmniejsza męskie libido. Z kolei abstynencja seksualna dłuższa niż trzy dni może prowadzić do stresu oksydacyjnego, a ten z kolei do starzenia się plemników i straty dużej ilości nasienia. Niebezpieczne są również telefony komórkowe oraz laptopy.

- Jeśli mężczyzna nosi smartfona w kieszeni spodni, to dosłownie "wygotowuje" swoje plemniki - mówi dr Sierka.

Nawet technologia bezprzewodowa wi-fi może wydzielać niekorzystne dla jąder oraz plemników promieniowanie fal elektromagnetycznych. Z tego względu lepiej unikać trzymania laptopa na kolanach oraz noszenia telefonu blisko pachwiny.

Jak poprawić parametry nasienia?

Dr Wojciech Sierka: Warto zadbać o zdrowie ogólne, odpowiednią dietę oraz wysiłek fizyczny. Ruch podnosi poziom testosteronu oraz zwiększa wrażliwość na insulinę, zaś oba te hormony pozytywnie wpływają na jakość nasienia i liczbę plemników. Wyjątkiem jest tu kolarstwo i bieganie maratonów - panowie uprawiający te dyscypliny mają słabszą jakość plemników.
Nasienie nie lubi wysokich temperatur Nasienie nie lubi wysokich temperatur fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Wolą zimno od ciepła

Nasienie zmienia się również wraz z porami roku. Liczba plemników w miesiącach letnich jest najniższa, a w zimowych - najwyższa. Powód jest prosty - nasienie nie lubi wysokich temperatur. Z tego względu lepiej unikać wygrzewania się w wannie z hydromasażem, nieprzepuszczającej powietrza bielizny oraz saun.

Czy często zdarzają się pacjenci, którzy - po zmianie stylu życia - mają lepsze parametry nasienia?

Dr Wojciech Sierka: Tak, jest to możliwe i często tak się zdarza. Cykl dojrzewania plemników trwa 2,5-3 miesiące, dlatego po tym czasie, przy jednoczesnej zmianie nawyków i stylu życia, "świeże" plemniki mogą mieć lepsze parametry. Trzy miesiące to więc niezbędne minimum, aby poprawić jakość nasienia. W momencie jednak, gdy przyczyną problemów z poczęciem dziecka nie jest styl życia, ale choroby, to sama zmiana nawyków nie wystarczy. Wtedy podstawą jest diagnostyka i indywidualnie dobrana terapia przez specjalistę w dziedzinie leczenia niepłodności.
Jakie produkty usprawnią jakość nasienia? Jakie produkty usprawnią jakość nasienia? fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Lubią jajka

Jakie produkty usprawnią jakość nasienia? To np. jajka bogate w aminokwasy, które stymulują produkcję nasienia, oraz granaty podnoszące libido, zwiększające przepływ krwi. Obecne w granatach polifenole pomagają utrzymać plemniki w zdrowiu. Ważny jest też koenzym Q10, który działa jak paliwo dla silniczka plemnika, którym są mitochondria. Dobrym źródłem koenzymu Q10 są ryby, podroby, oleje, szpinak, brokuły i produkty pełnoziarniste.

Nie można zapomnieć o witaminie C, która zwiększa ruchliwość plemników, chroni je przed uszkodzeniem DNA, przez co pomaga zmniejszyć ryzyko poronień i zaburzeń chromosomowych. Również kwasy DHA oraz likopen są korzystne dla morfologii i ruchliwości plemników.

Czy zmiana diety może sprawić, że u mężczyzny poprawi się jakość nasienia?

Dr Wojciech Sierka: Zmiana diety czasami to za mało. Ważna jest aktywność fizyczna, rezygnacja z używek: papierosów, alkoholu, ale też regularne współżycie, które poprawia kondycję plemników. Mimo że złe parametry nasienia są główną przyczyną męskiej niepłodności, to nie jedyną. Na męską płodność mają też wpływ, m.in. zapalenie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych, niedoczynność przysadki mózgowej, cukrzyca, schorzenia tarczycy, radio- i chemioterapia.
Również choroby przenoszone drogą płciową, np. chlamydioza, mogą prowadzić do trwałej niepłodności. Z tego względu panowie, którzy mają wiele partnerek seksualnych, powinni pamiętać o antykoncepcji mechanicznej. Rośnie też znaczenie regularnych badań kontrolnych pod kątem zdrowia całego organizmu.
Najkorzystniejsze dla plemników jest chude mięso, np. indyk lub kurczak Najkorzystniejsze dla plemników jest chude mięso, np. indyk lub kurczak fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Wolą steki zamiast golonki

Zła wiadomość dla mięsożerców - nie każdy rodzaj mięsa wzmocni męski mechanizm reprodukcyjny. Okazuje się, że rodzaj spożywanego mięsa wpływa na zdolność plemników do zapłodnienia komórki jajowej, a co za tym idzie, może ono zwiększać lub zmniejszać męską płodność.

Badania opublikowane m.in. w czasopiśmie "Fertility&Sterility" wskazują, że najkorzystniejsze jest chude mięso, np. indyk lub kurczak. Badani, którzy żywili się drobiem, mieli o ok. 13 proc. więcej szans na udane poczęcie. Z kolei najgorsze dla kondycji plemników okazały się przetworzone i pełne konserwantów tłuste mięsa i wędliny, takie jak boczek, kiełbasa, golonka, żeberka, salami lub parówki. Po ich wyłączeniu z diety prawdopodobieństwo poczęcia dziecka podczas badania zwiększyło się o 28 proc.

Co powinno znaleźć się w jadłospisie mężczyzny starającego się o dziecko?

Dr Wojciech Sierka: Przede wszystkim nie powinno zabraknąć roślin strączkowych, orzechów, ziaren zbóż i ciemnozielonych warzyw. Nie licząc drobiu, korzystną alternatywą białka dla panów jest chuda wołowina i ostrygi, które oprócz białka zawierają cynk, równie ważny dla zdrowia nasienia.
Mężczyzna starające się z partnerka o dziecko powinien, obok badań kontrolnych takich jak badanie serca, krwi czy pomiar ciśnienia, zadbać też o zdrowie swoich pływaków Mężczyzna starające się z partnerka o dziecko powinien, obok badań kontrolnych takich jak badanie serca, krwi czy pomiar ciśnienia, zadbać też o zdrowie swoich pływaków fot: istockphoto/grafika: gazeta.pl

Czasami chorują

Plemniki to żywe komórki, które reagują na szereg czynników. Podczas gdy my chorujemy na grypę lub mamy wycinany wyrostek robaczkowy, one mają swoje własne choroby. Azoospermia, oligospermia, hipospermia, asthenozoospermia, teratozoospermia - to tylko niektóre z zaburzeń, które mogą dotyczyć plemników. Statystycznie za niepłodność pary w 35 proc. przypadków odpowiada dziś mężczyzna. Dlatego obok badań kontrolnych, takich jak badanie serca, krwi czy pomiar ciśnienia, powinien on również zadbać o zdrowie swoich pływaków - szczególnie jeśli planuje zostać ojcem. Takim badaniem jest seminogram, wykonywany przez specjalistyczne laboratoria.

Na czym polega badanie plemników?

Dr Wojciech Sierka: Seminogram to podstawowy test diagnostyczny w ocenie płodności mężczyzny. Kompleksowe badanie nasienia odbywa się w laboratorium, gdzie stosuje się najnowsze technologie, m.in. komputerową analizę nasienia czy powiększenie plemników mikroskopem o 6000 razy. Badane są parametry nasienia, czyli ich liczba, ruchliwość oraz budowa. Badaniu poddawany jest nawet DNA, materiał genetyczny plemników, co umożliwia zdiagnozowanie wszelkich nieprawidłowości mających wpływ na powodzenie przy poczęciu dziecka.

Powinno cię również zainteresować:  Ginekolog: Zdrowi mężczyźni rzadko kiedy myślą, że mogą być niepłodni

Więcej o:
Copyright © Agora SA