Sen małego dziecka

Sen niemowlęcia różni się od snu dorosłego jak dzień od nocy, co budzi wątpliwości początkujących rodziców. Rozpraszamy najczęstsze z nich.

Ile godzin na dobę śpi noworodek?

Janusz Korczak pisał 90 lat temu, że "zmuszanie dzieci, by spały, gdy im się spać nie chce, jest przestępstwem, a tablica, która głosi, ile godzin snu dziecku potrzeba, jest absurdem". Dlatego nie wierz podręcznikom, które twierdzą, że dziecko w wieku X miesięcy powinno przesypiać Y godzin. Dane w takich książkach to jedynie wartości uśrednione. Wynika z nich, że noworodki przesypiają średnio około 16,5 godzin na dobę, dzieci trzymiesięczne - 15,5 godziny, a sześciomiesięczne - 14,5 godziny. Ale każde dziecko jest inne, jednemu noworodkowi wystarczy 12 godzin snu, a inny będzie spał niemal bez przerwy.

Czy małe dziecko odróżnia dzień od nocy?

Nie. Noworodek nie potrafi jeszcze rozumować. Odbiera wrażenia zmysłowe, ale nie jest w stanie docierających do niego informacji uporządkować i nadać im sensu. Dopiero po kilku tygodniach zacznie odróżniać dzień od nocy. Można mu w tym pomóc, jeśli zadba się o to, by inaczej wyglądało spanie w dzień, a inaczej w nocy. Np. w ciągu dnia można układać malucha do snu w wózku, a w nocy - w jego koszyczku albo w waszym małżeńskim łóżku. W nocy można do minimum ograniczyć kontakt - mówienie, zabawianie, przewijanie.

Próby skracania snu w dzień, żeby maluch lepiej spał w nocy, nie mają większego sensu - noworodek nie może zbyt długo czuwać. Poza tym bardzo zmęczonemu dziecku trudniej jest zasnąć. Jeśli dzień był bogaty w wydarzenia, zadbaj o odprężenie malucha wieczorem - wykąp go, wymasuj, ukołysz. Regularny rytm snu i czuwania wykształci się dopiero około 3. miesiąca życia.

Czy sen noworodka jest taki sam jak sen dorosłego?

Jedna trzecia czasu snu dorosłego to tzw. faza szybkiego ruchu gałek ocznych (REM - Rapid Eye Movement). Wtedy śnimy. I najprawdopodobniej wtedy tworzą się w mózgu połączenia nerwowe. Sen noworodka składa się prawie wyłącznie z fazy REM.

Dorosły kilka razy w ciągu nocy przekręca się z boku na bok, podkurcza i rozprostowuje nogi, noworodek nie umie jeszcze zmieniać pozycji. Noworodek we śnie nie tylko odpoczywa, ale także rośnie (przysadka właśnie podczas snu uwalnia hormon wzrostu).

Dlaczego małe dzieci tak często budzą się w nocy?

Niemal połowa noworodków budzi się co najmniej dwa razy. Przyczyną jest najczęściej głód - przecież żołądek malucha ma wielkość jego piąstki, a system trawienny jest przystosowany do często podawanych małych porcji. Mleko mamy jest szybciej przyswajane niż mleko modyfikowane, więc dzieci karmione naturalnie budzą się częściej - co dwie, trzy godziny; dzieci "butelkowe" - co trzy, cztery godziny. Powodem niespokojnego snu może też być rozwijająca się infekcja, rzadziej zaś mokra pieluszka czy niewygodne ubranko.

Warto zadbać o to, by w pokoju dziecka było 18-20 st C. Dotknij karku niemowlęcia - jeśli jest spocony, to znaczy, że jest mu za gorąco; jeśli chłodny - że mu za zimno. Zwykłe domowe dźwięki nie zakłócą snu noworodka, nie trzeba zatem chodzić na palcach ani szeptać, ale gwałtowny hałas może go obudzić, podobnie jak drażniący zapach (np. dym papierosowy). Kłopoty ze snem u starszego niemowlęcia może wywołać każde naruszenie rodzinnej rutyny: wizyta gości, świąteczne przyjęcie, wyjazd, rodzinna kłótnia, zły nastrój mamy. Małe dzieci często gorzej śpią też w okresie opanowywania nowej umiejętności (np. siadania), prawdopodobnie są bardzo podekscytowane. Spokojny lub niespokojny sen jest też związany z odziedziczonym temperamentem. Jeśli sama często się w nocy budzisz, nie dziw się, że robi tak też twoje dziecko.

Jak układać dziecko do spania?

Pediatrzy zalecają układanie dziecka na plecach na płaskim prześcieradle. Nie należy podkładać dziecku poduszek pod głowę. Jeśli malec ma katar, można nieco unieść łóżeczko, podkładając coś pod jego nogi od strony główki dziecka.

Czy niemowlę może się nauczyć zasypiać samo?

Trudno tego wymagać. Wiele noworodków i niemowlaków zasypia po wieczornej kąpieli, przebraniu i nakarmieniu. Im starsze dziecko, tym ważniejszy jest dla niego stały rytm wieczoru i przedsenne rytuały. Wiele dzieci zasypia przy piersi. Warto wtedy poczekać na mocny sen (buzia i rączki są wtedy rozluźnione) i delikatnie przełożyć malucha do ogrzanego łóżeczka (zimne prześcieradło może go rozbudzić). W księgarniach, w internecie, w czasopismach możesz znaleźć wskazówki, jak nauczyć "każde dziecko samo spać". Ale często opierają się one na metodzie "jak się wypłacze, to w końcu zaśnie". Skoro maluch płacze, to znaczy, że cię wzywa, że oczekuje od ciebie ukojenia. Umiejętności samodzielnego zasypiania można oczekiwać od przedszkolaka, ale nie od noworodka czy niemowlęcia.

Co może pomóc ukoić niemowlę do snu?

Czasem kąpiel i wieczorne karmienie to za mało. Trzeba poszukać dodatkowych sposobów. Oto kilka z nich:

* masaż całego ciała albo samej twarzy (głaszcz delikatnie czoło malucha od nasady brwi ku skroniom);

* śpiewanie kołysanek (relaksuje i solistę, i słuchacza);

* dźwięki domowych sprzętów - odkurzacza, suszarki do włosów, zmywarki (można je nagrać i odtwarzać z taśmy);

* muzyka - najlepiej klasyczna (Ravel, Mozart, Vivaldi, Chopin, Czajkowski, Debussy, Bach, Haydn);

* bujanie (najlepiej w fotelu na biegunach - wtedy możecie się kołysać oboje);

* wsłuchanie w bicie serca mamy lub taty (zadbajcie o to, by maluch przyzwyczajał się do zasypiania przy każdym z was);

* jazda samochodem (jeśli wybierzecie się na przejażdżkę we trójkę, malucha uśpi kołysanie i szum silnika, a wy będziecie mieli chwilę na spokojną rozmowę);

Pamiętaj, że sposoby warto to co jakiś czas zmieniać - coś, co dzisiaj nie działało, może się okazać nadzwyczaj skuteczne jutro. A jeśli po 15-20 minutach usypiania nie widać efektów, może trzeba zrezygnować z kładzenia malucha właśnie teraz? Może wyspał się po południu, a może wyjątkowo się za wami stęsknił?

Czy można spać z malutkim dzieckiem w łóżku?

Ten sposób spania od setek lat praktykują ludzie w różnych kulturach na całym świecie. Ale ty masz wybór - w kulturze zachodniej funkcjonuje zarówno model wspólnego rodzinnego łóżka-gniazda, jak i osobnego łóżeczka w dziecięcym pokoju. Sprawdź, który z nich jest ci bliższy. Decydując się na wspólne spanie, bądź wyczulona na potrzebę separacji, która pojawi się u dziecka, gdy podrośnie, a także na potrzeby twoje i męża.

Wspólne spanie dobrze się sprawdza, gdy rodzice pracują - to szansa na to, by więcej być z dzieckiem. Wspólne spanie stwarza też szansę odbudowy więzi z dzieckiem, jeśli początkowo było oddzielone od mamy (jest dobre dla wcześniaków i dzieci, które zaraz po porodzie były leczone w szpitalu).

Nigdy jednak nie śpijcie z dzieckiem, jeśli jesteście pod wpływem alkoholu czy leków nasennych.

Copyright © Agora SA