Potylica u niemowlaka może być niesymetryczna bądź spłaszczona, a także miękka, co niepokoi rodziców. Deformacje powstają w życiu płodowym, ale może się zdarzyć, że pojawiają się później, ponieważ kości noworodka są miękkie i podatne na odkształcenia. Nie zawsze jest to jednak powód do zmartwień.
Miękka potylica u niemowląt
Rodzice niemowląt bardzo często martwią się miękką potylicą u dziecka, która może być jednym z objawów krzywicy. Jeśli towarzyszy jej nadmierne pocenie się, można podejrzewać niedobór witaminy D, jednak tak naprawdę na podstawie obserwacji nie można rozpoznać choroby i rozpocząć jej leczenia. Potwierdzenie stanowią wyłącznie wyniki badań, dlatego zanim rodzice na własną rękę zaczną podawać maluchowi wyższą dawkę witaminy D, warto skonsultować to z pediatrą. To o tyle ważne, że miękkość kości czaszki często nie ma związku z krzywicą i niedoborem witaminy D - jest cechą indywidualną i przejściową. Poza tym szkodliwy może być nie tylko niedobór, ale i nadmiar witaminy D.
Płaska potylica u niemowlaka
Ponieważ kości czaszki są miękkie, niedojrzałe i podatne na odkształcenia, potylica u niemowląt często ulega spłaszczeniu. Wyróżnia się kilka rodzajów spłaszczeń głowy. Deformacja czaszki u niemowląt, polegająca na jej spłaszczeniu, nazywa się plagiocefalią, zespołem płaskiej głowy czy zespołem spłaszczonej główki. Odkształcenia zwykle dotyczą tylnej bądź bocznej powierzchni czaszki. Z kolei brachycefalia, czasem nazywana krótkogłowością, pojawia się, gdy tył główki jest spłaszczony (wówczas czaszka się poszerza).
Płaska potylica u niemowlaka - przyczyny
Spłaszczona potylica to często pamiątka z życia płodowego. Może wynikać z nieprawidłowego ułożenia dziecka w brzuchu (gdzie jest mało miejsca), wady czy nowotworu macicy, przebywania w kanale rodnym, a i być konsekwencją porodu kleszczowego. Czynnikami, które zwiększają ryzyko spłaszczenia potylicy w życiu płodowym jest ciąża wielopłodowa lub przenoszona, duża waga ciała dziecka i ułożenie pośladkowe płodu. Nieznaczne odkształcenia czaszki jest często stwierdzane u noworodków zaraz po porodzie. Z czasem główka noworodka staje się bardziej symetryczna.
Inną przyczyną płaskiej potylicy u niemowlaka jest plagiocefalia ułożeniowa. Ma ona charakter nabyty i wynika z przewlekłej pozycji leżącej dziecka, która powoduje spłaszczenie czaszki podatnej na odkształcenia.
Za płaską potylicę u niemowlaka odpowiada pozycja dziecka, które dużo czasu spędza leżąc na plecach w trakcie odpoczynku i snu (co ma zapobiegać nagłej śmierci łóżeczkowej - SIDS). Nie bez znaczenia jest czas spędzany w bujakach czy fotelikach samochodowych i zbyt mało sytuacji, w których dziecko bawi się i obserwuje świat, leżąc na brzuchu.
Plagiocefalia i inne zniekształcenia potylicy u niemowląt zwykle powstają w wyniku przyjmowania przez dziecko w czasie snu tej samej pozycji oraz długiego leżenia i nacisku głowy dziecka na twardą powierzchnię materaca. Na pojawienie się płaskiej potylicy u niemowlaka ma także wpływ:
- niski poziom witaminy D,
- miękka potylica,
- wcześniactwo,
- asymetria i kręcz szyi.
Do spłaszczenia głowy niemowlaka dochodzi zwykle w pierwszych trzech miesiącach życia.
Płaska potylica u niemowlaka - co robić?
Jeśli chodzi o płaską potylicę u niemowlaka, można zapobiegać pojawieniu się deformacji, a i próbować korygować, jeśli zniekształcenia nie są duże. Im wcześniejsza interwencja, tym większe szanse na zaokrąglenie główki.
U większości dzieci odkształcenie główki ustępuje w ciągu kilka miesięcy. W tym czasie, by zapobiec płaskiej potylicy u niemowlaka, warto często zmieniać pozycję dziecka podczas snu dziecka, kłaść je na brzuchu w ciągu dnia, a i zachęcać do odwracania główki w drugą stronę. Niekiedy zaleca się zakładanie kasków korekcyjnych, poduszek ortopedycznych, czasem niezbędne są specjalne zabiegi, techniki ułożeniowe i ćwiczenia.
Jeśli odkształcona potylica u niemowlaka utrwali się, ponieważ nie będzie poddawana rehabilitacji, dojdzie do trwałego zniekształcenia czaszki. Tymczasem płaska potylica u niemowlaka nie jest problemem wyłącznie estetycznym. Konsekwencje mogą być poważne, choć na szczęście nie muszą. Trzeba mieć jednak świadomość, że może dojść do przesunięcia pnia czaszki, nierównego ułożenia szczęki czy przesunięcie poziomu kości policzkowych, uszu i oczu.
