Pielęgnacja maluszka od A do Z

Pierwsze spotkanie z noworodkiem to wielkie wzruszenie. Ale gdy opadnie fala emocji, rodzi się mnóstwo wątpliwości. Dlaczego co chwila domaga się jedzenia i tak często budzi się w nocy? Jak go pielęgnować? O co zadbać, by zdrowo rósł? W naszym leksykonie znajdziecie odpowiedź na te pytania.

Apetyt

Dla niedoświadczonych mam często stanowi źródło niepokoju. Noworodki domagają się często karmienia bo mleko mamy jest bardzo lekkostrawne, a jak najczęstszy z nią kontakt twarzą w twarz jest dziecku potrzebny do prawidłowego rozwoju. Ssanie to dla takiego maleństwa ogromny wysiłek. To dlatego tak poci się przy jedzeniu i tak często przysypia przy piersi. Nie denerwuj się, twoje dziecko nie jest głodne. Początkowego mleka, czyli siary, jest niewiele, ale tyle właśnie i takiego pokarmu noworodek potrzebuje. W miarę upływu dni na skutek ssania mleko się zmieni i będzie go więcej. Im częściej i dłużej dziecko będzie ssać, tym więcej mleka wyprodukują piersi. Dlatego noworodkowi trzeba podawać pierś, kiedy tylko tego zażąda. Nie denerwuj się, jeśli po pierwszych kilku tygodniach twoje piersi zrobią się miękkie. To nie znaczy, że nic w nich nie ma! Po prostu podaż zrównała się z popytem i mleka jest dokładnie tyle, ile trzeba. (Jak się usadowić do karmienia piersią zobacz na: www.edziecko.pl).

Butelka

Noworodkowi zupełnie zbędna. Najlepszym pokarmem jest dla niego mleko mamy, a najlepszym naczyniem jej pierś. Zdaniem doradców laktacyjnych podanie dziecku butelki ze smoczkiem (czy smoczka uspokajacza) może "zwichrować" technikę ssania i dziecko nie będzie umiało dobrze chwycić piersi. Wiele mam pozostawionych bez pomocy, rezygnuje wtedy z kamienia piersią.

Ciemiączka

Dwa miękkie miejsca w czaszce noworodka budzą czasem przestrach niedoświadczonych rodziców. Spokojnie, błona, która je zarasta, jest bardzo mocna. Przytulając maleństwo czy pielęgnując je, na pewno nie zrobicie mu krzywdy.

Ciemiączka umożliwiają dopasowywanie się główki do kanału rodnego. A gdy maluch jest już na świecie, jego mózg może się szybko rozrastać w pierwszym roku życia.

Mniejsze tylne ciemiączko zarasta zazwyczaj do końca 3. miesiąca życia. Większe przednie ciemiączko - między 10. a 18. miesiącem.

Dłonie

Na początku mają niepokojący niebieskosiny kolor. To skutek niedojrzałości układu krążenia noworodka. Niebawem zrobią się bladoróżowe.

U przenoszonych noworodków skóra na dłoniach (i stopach) jest jakby wymięta, pomarszczona i łuszczy się (to tzw. skóra praczki). Po kilku dniach takie zmiany mijają bez śladu.

Noworodkowi niezwykle szybko rosną paznokcie. Jeśli maluch drapie sobie nimi buzię, a ty jeszcze nie czujesz się na siłach zrobić mu manicure, kup mu bawełniane "łapki" (rękawiczki bez palców). Paznokcie obcinaj dziecku za pomocą nożyczek z zaokrąglonymi końcami. I najlepiej zaczekaj z "operacją", aż malec głęboko zaśnie.

Eee...

Płacz to dla noworodka najważniejszy sposób porozumiewania się z otoczeniem. Jak inaczej dałby znać, że jest głodny, chce mu się spać, jest mu zimno albo razi go światło? Powodów do niezadowolenia może być wiele. Z czasem porozumienie będzie łatwiejsze, ale na razie warto przede wszystkim uważnie obserwować dziecko. Jeśli przed chwilą jadło, dobrze jest sprawdzić, czy nie ma mokro. A może jest mu za zimno lub za gorąco? Sprawdzisz to dotykając jego karku. Jeżeli trudno dociec fizycznej przyczyny, najpewniej maleństwu jest po prostu smutno i tęskni za mamą. Właśnie bliskości mamy potrzebuje najbardziej. Dzieci często przytulane, noszone czują się bezpieczniej i są spokojniejsze.

Fotelik samochodowy

Jeśli macie samochód, będzie wam niezbędny. Dla noworodka najlepszy będzie taki, który może pełnić funkcję także nosidełka i kołyski, przeznaczony dla dzieci o wadze od 0 do 10 lub od 0 do 13 kg. Dobrze, by można go było wpiąć do stelaża wózka.

Głowa

Tuż po porodzie może być nieco stożkowata. To dlatego, że maluch toruje nią sobie drogę przez kanał rodny. Za kilka dni główka znów stanie się owalna. Wciąż jednak będzie nieproporcjonalnie duża. A że mięśnie szyi i karku są jeszcze zbyt słabe, by dźwigać tak duży ciężar, podnosząc i tuląc noworodka w ramionach, trzeba cały czas podtrzymywać mu główkę, by nie opadła do tyłu. Kilka razy dziennie układaj maluszka na brzuszku. Na początku będzie w stanie unieść główkę tylko odrobinę i na krótki moment, ale z czasem będzie mu szło coraz lepiej.

Ponieważ noworodek nie potrafi się jeszcze przekręcać w łóżeczku, od czasu do czasu kładź go odwrotnie (z głową w nogach łóżka), żeby miał nowe widoki.

Huśtanie

Działa na dziecko uspokajająco. Noworodek lubi być bujany na rękach, w wózku, w kołysce. Nie dziw się temu, przecież przez dziewięć miesięcy kołysałaś go co dzień w rytm swoich kroków.

Infekcja

Dla noworodka może być niebezpieczna - jego organizm nie potrafi się jeszcze sam bronić. Dlatego w pierwszych tygodniach lepiej ograniczyć kontakty towarzyskie. Lepiej też nie wybierać się z maluchem tam, gdzie jest bardzo dużo ludzi, np. do centrów handlowych.

Jedzenie

Najlepsze dla noworodka jest mleko mamy. Zawiera ono wszystkie składniki odżywcze niezbędne dla jego prawidłowego rozwoju, a także bezcenne przeciwciała wzmacniające odporność. Jeśli nie możesz karmić piersią, maluch powinien dostawać mleko modyfikowane, które otrzymuje się z mleka krowiego przez poddanie je takiej obróbce, by jak najbardziej przypominało pokarm kobiecy. Niemowlętom przez pięć pierwszych miesięcy życia podaje się tzw. mleko początkowe oznaczone cyfrą 1.

Jednorazowe pieluszki

Ważne, by miały odpowiedni rozmiar. Za małe mogą bowiem dziecko uciskać, a za duże grożą przeciekami. Pokrycie zewnętrzne powinno być przewiewne (nieprzepuszczająca powietrza ceratka sprzyja odparzeniom). Dobrze, by pieluszka miała anatomiczny kształt i ściągacz w pasie oraz rzepy lub taśmy, które umożliwiają jej dopasowanie do dziecka i chronią przed wydostaniem się zawartości. Tę samą rolę spełniają gumki ściągające i falbanki przy udach.

Pieluszki zbudowane są z kilku warstw. Do skóry malucha przylega warstwa włókniny przepuszczająca wilgoć tylko w jedną stronę. Głębiej jest warstwa z superabsorbentem (substancją wiążąca wilgoć), a czasem jeszcze dodatkowa warstwa z włókien celulozowych wchłaniających ciecz jak gąbka i rozprowadzających ją po całym wnętrzu pieluszki. Dzięki temu maluch ma sucho.

Kąpiel

Początkowo maluch może przeciwko niej ostro protestować, ale z czasem na pewno ją polubi (jeśli tylko woda będzie przyjemnie ciepła). Oprócz wanienki potrzebne ci będzie mydło lub płyn do kąpieli i duży miękki ręcznik, najlepiej z kapturem. Wszystkie te rzeczy przygotuj zawczasu i połóż w zasięgu ręki. Jeszcze przed kąpielą przemyj dziecku oczy przegotowaną letnia wodą lub fizjologicznym roztworem soli (jednym ruchem, w kierunku od zewnętrznego kącika do wewnętrznego, każde oko osobnym czystym wacikiem), umyj mu też buzię i uszy (mocno odciśniętym wacikiem). Jeśli w łazience jest chłodno, ogrzej ją dmuchawą (nie zapomnij jej wyłączyć przed kąpielą). Wkładaj dziecko do wanienki delikatnie i powoli. Jego główkę ułóż sobie w zgięciu łokcia, a tułów na swoim przedramieniu (dłonią możesz je jeszcze chwycić za biodro). Jeśli boisz się, że maluch ci się wyślizgnie, kup plastikowy fotelik lub leżaczek do kąpieli. Pamiętaj, że niemowlę wyjmowane z wanienki plecami do wody czuje się bardzo niepewnie. Nie wie, co dzieje się, główka mu opada do tyłu, niewiele widzi. Wyjmując dziecko, obróć je więc nieco na bok, tak by widziało, co się z nim dzieje.

Łóżeczko

Nie powinno być zbyt przestronne. Maluchowi znacznie lepiej będzie się spało w przytulnym koszyku (boczne ścianki dobrze jest wyściełać miłym w dotyku, ciemnym materiałem) lub głębokim wózku.

Najbezpieczniej jest układać maleństwo na wznak; na brzuszku może leżeć tylko w naszej obecności. Zamiast przykrywać dziecko kołdrą, lepiej ubrać je na noc w śpiworek.

Noworodek nie odróżnia jeszcze dnia od nocy; w pierwszych dniach może zresztą znajdować się w stanie pośrednim między snem i czuwaniem. Potem przysypia często, ale na krótko. Kilka błogich minut z piersią w buzi wystarcza, by na jakiś czas zregenerował siły. Jeśli jednak podsumujesz te wszystkie parominutowe drzemki, okaże się, że śpi co najmniej kilkanaście godzin w ciągu doby. Niestety zazwyczaj chętnie jada w nocy. Jeśli jesteś tym bardzo zmęczona, zastanów się, czy nie wziąć małego ssaka do łóżka - będziesz mogła wtedy karmić niemal przez sen. Nie martw się, że w nocy przygnieciesz dziecko. Rodzice instynktownie układają się w czasie snu tak, by chronić niemowlę, i śpią bardzo czujnie. (Nie bierzcie jednak malca do łóżka, jeśli któreś z was piło alkohol lub brało środki nasenne).

Masaż

Dobrze wpływa na skórę, pobudza układ odpornościowy i przyspiesza rozwój ruchowy niemowlęcia. A co najważniejsze, sprawia mu przyjemność, uspokaja je i pomaga mu zasnąć. Dopóki jednak maluchowi nie zagoi się pępek, nie można masować mu brzuszka.

Masaż możesz robić sama, ale wcześniej musisz się tego nauczyć. Gotowe instrukcje wydawane drukiem lub zamieszczone w internecie nie zawsze wystarczą. Lepiej poćwiczyć pod okiem fachowca (instruktora masażu dziecięcego).

Noszenie

Noworodek uwielbia być noszony. Lubi, gdy go brać na ręce, przytulać, kołysać. Odłożony do łóżeczka natychmiast głośno protestuje. Bardzo potrzebuje twojej bliskości, ciepła twojego ciała i dotyku. Tylko przy tobie czuje się bezpieczne w obcym świecie. Ale nie podnoś go nagle. Pochyl się nad nim, spójrz mu w oczy, zagadaj i dopiero po chwili weź na ręce. Zwróć uwagę, by tułów i główka znajdowały się w jednej linii. Główkę osłaniaj dłońmi. Na początku noś maleństwo jak najbardziej poziomo. Za kilka tygodni można je już nosić w pozycji półleżącej lub wręcz pionowo. (Jak nosić niemowlę zobacz też na www.edziecko.pl).

Oczy

Zapuchnięte przez pierwsze dni powieki chronią oczy malca przed ostrym światłem.

Początkowo każde oko może poruszać się po swojemu - mięśnie utrzymujące gałki oczne są na razie tak słabe, że trudno im zapanować nad ustawieniem ich obu w jednakowym położeniu. Po trzech miesiącach ich ruchy będą już zsynchronizowane.

Noworodek wyraźnie widzi jedynie przedmioty znajdujące się w odległości 20-30 centymetrów od swoich oczu. Świetnie więc widzi twarz mamy w czasie karmienia i rozpoznaje ją już po kilku dniach.

Jeśli po kilku dniach powieki dziecka skleja lepka żółta wydzielina, przemywaj oczy naparem ze świetlika, z rumianku lub czarnej herbaty (liściastej),a jeśli to nie pomoże, porozum się z lekarzem. Być może maluchowi trzeba podać krople.

Pępek

Kikut pępowiny (początkowo miękki i jasny, a potem coraz bardziej sztywny i czarny) odpada zwykle po tygodniu, dwóch. Pępek szybciej się zagoi, jeśli będziesz dbać o to, by był suchy i miało do niego dostęp powietrze. Kupuj maluchowi specjalne pieluszki dla noworodków z wycięciem na brzuszku. Zakładając pieluchę, podwiń jej górny koniec, tak by odsłonić pępek. Przy każdym przewijaniu przecieraj pępek i otaczające go fałdki gazikiem nasączonym czystym 70-proc. spirytusem (służy to nie tylko dezynfekcji ranki, ale także wysuszeniu kikuta). Jeśli okolica pępka jest zaczerwieniona, dziwnie pachnie lub ropieje, porozum się z lekarzem.

Przewijanie

Na początku wydaje się trudne, ale to pozory. W zasięgu ręki postaw miseczkę z ciepłą wodą, wacik, krem do pupy i oczywiście pieluszki. Najwygodniej przewijać malca na gąbkowym materacyku pokrytym ceratą (najlepiej z podwyższonymi brzegami).

Zdejmij maluchowi brudną pieluchę. Uwaga, chłopcy w takiej chwili uwielbiają siusiać, więc jeśli chcesz, żeby ci uszło na sucho, przytrzymaj przez chwilę pieluszkę na wysokości siusiaka. Unieś pupę dziecka, podkładając pod nią dłoń, nie podnoś go do góry za nóżki.

Jeśli maluch zrobił kupkę, zetrzyj ją zwilżonym wacikiem. Weź nowy wacik i umyj nim wargi sromowe dziewczynki ruchem z góry na dół (nigdy odwrotnie) lub członek chłopca (nie odciągaj napletka). Kolejnym wacikiem dokładnie umyj pośladki i brzuszek. Delikatnie osusz skórę ręcznikiem. Pozwól maluchowi chwilę pofikać nóżkami, a następnie posmaruj pupę cienką warstwą kremu i załóż czystą pieluszkę (obrazkiem do przodu).

Rumień pieluszkowy

Podrażnienie skóry na pupie, w pachwinach i w okolicach genitaliów spowodowane zbyt długim kontaktem z zabrudzoną pieluszką. By mu zapobiec, często przewijaj dziecko. Na początku najlepiej po każdym karmieniu (w pierwszych tygodniach noworodek karmiony piersią może się wypróżniać nawet po każdym posiłku), a potem nie rzadziej niż co trzy godziny, i zawsze wtedy, gdy maluch zrobi kupkę.

Jeśli zauważysz, że skóra jest zaczerwieniona i podrażniona, zmieniaj pieluszki jeszcze częściej. I przy każdym przewijaniu pozwól dziecku pofikać przez kilka minut na golasa. Takie wietrzenie skóry to najlepsze lekarstwo na rumień. Przed założeniem czystej pieluszki posmaruj dziecku pupę maścią przeciw odparzeniom, np. linomagiem lub sudocremem. Możesz ja też myć rzadkim krochmalem.

Spacer

Stały element dnia niemowlęcia. Latem z noworodkiem można wyjść już w czwartej dobie. Zimą lepiej zacząć od werandowania, czyli od ułożenia odpowiednio ubranego maluszka (co najmniej dwutygodniowego) w wózku w pokoju przy szeroko otwartym oknie. Po trzech dniach werandowania można wybrać się na pierwszy spacer.

Najlepiej, by niemowlę było na dworze dwa razy dziennie, po godzinie, dwie. Nie zawsze musi to być spacer. Maluszkowi równie dobrze posłuży drzemka w przydomowym ogródku czy na balkonie (ale nie od ulicy). Nie ubieraj dziecka zbyt ciepło - może mieć chłodne rączki, byle miało ciepły kark. Jeśli ma spocone plecy, to znaczy, że jest przegrzane.

Na wszelki wypadek weź dla dziecka pieluchę na zmianę, chusteczki do mycia pupy, krem, i dodatkowy kocyk na wypadek nagłego ochłodzenia.

Trądzik

Źródłem czerwonych pryszczyków są hormony mamy krążące wciąż w organizmie noworodka. Trądzikiem nie warto się przejmować, za miesiąc zniknie bez śladu. Buzię najlepiej myć dwa razy dziennie przegotowaną wodą i delikatnie osuszać. I absolutnie nie wyciskać pryszczy!

Często na nosie i brodzie dziecka można też dostrzec białe krosteczki przypominające perełki. To skutek zatykania się niedojrzałych gruczołów łojowych. Nie trzeba ich niczym smarować, zdrapywać ani wyciskać. Po kilku tygodniach znikną same.

Niekiedy na skórze dziecka i w jej w fałdkach pojawiają się małe czerwone plamki, czasem z białym czubkiem. To potówki. Powstają, gdy jest bardzo gorąco lub gdy maluch jest za ciepło ubrany i się spoci. Dlatego dziecka nie należy przegrzewać. W upalne dni wystarczy mu body bez rękawów, a nawet sama pieluszka.

Ubieranie

Będzie znacznie łatwiejsze, gdy odpowiednio dobierzesz garderobę malucha. Przez pierwsze miesiące, póki nie trzyma jeszcze dobrze główki, najłatwiej ubierać go w body i pajacyki rozpinane na całej długości. Rękawy powinny być szerokie pod pachami, tak aby włożenie tam małej rączki nie graniczyło z cudem. Śpioszki, spodenki i pajacyki zapinane w kroku na napy ułatwią ci przewijanie. Spraw maleństwu ubranka o numer za duże. Po pierwsze, łatwiej je włożyć, a po drugie, wystarczą na dłużej.

Przebierając niemowlę, nie wykonuj gwałtownych ruchów. Staraj się robić wszystko powoli i delikatnie, łagodnie przemawiaj do malucha, uśmiechaj się do niego, patrz mu w oczy. Niech obserwuje twoją twarz, podziwia miny i zobaczy, jak wyglądają (i smakują!) jego własne nóżki i rączki.

Uszy

Są bardzo wrażliwe na dźwięki. Noworodek lubi cichą, spokojną muzykę, np. z pozytywki, i rytmiczne, powtarzające się dźwięki, a przede wszystkim brzmienie twego głosu. Gdy podchodzisz do kołyski i mówisz do niego pieszczotliwie, zwykle przestaje płakać, przekrzywia główkę i wpatruje się w twoją twarz. Z kolei gdy podniesionym głosem sprzeczasz się z mężem lub głośno zwracasz uwagę starszemu dziecku, potrafi się rozpłakać. Jeśli nagle krzykniesz, przerażony kamienieje na moment. Nie znosi hałasu. Męczy go grający telewizor i gadatliwi goście. Nagły głośny dźwięk dzwonka do drzwi czy telefonu może go przestraszyć.

Nie próbuj czyścić uszu dziecka wacikiem na patyczku, bo możesz uszkodzić delikatny kanał słuchowy. Zalegająca w nim głęboko woskowina chroni ucho przed zanieczyszczeniami i nie należy jej usuwać.

Wózek

W pierwszych miesiącach najlepiej, żeby to był tradycyjny głęboki wózek z obszerną gondolą, dużymi kołami i dobrą amortyzacją. Wtedy maluchowi będzie wygodnie i nie wytrzęsie go tak na nierównościach. Jeśli chcesz wozić noworodka w spacerówce, to tylko w takiej, której oparcie można całkowicie położyć. Dziecko musi leżeć w specjalnym, instalowanym na siedzisku nosidle o sztywnym dnie. Spacerówka powinna być bardzo dobrze amortyzowana i mieć przekładaną rączkę (dzięki temu, prowadząc wózek, będziesz cały czas widziała dziecko).

Zdrowie

Każde dziecko ma prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej. O tym jednak, że maluch pojawił się na świecie, trzeba zawiadomić przychodnię. Powinien zrobić to szpital, w którym odbył się poród. Jeśli rodziłaś w prywatnej klinice lub w domu, musisz to zrobić sama (możesz wybrać dowolną przychodnię, która ma umowę z NFZ).

To wystarczy na pierwsze sześć miesięcy życia dziecka. Prawo do dalszej opieki zdrowotnej maluch uzyska, gdy okażesz w przychodni jego PESEL (nada go na wasz wniosek urząd gminy, w której jesteście zameldowani).

Skorzystaj z przysługujących ci wizyt położnej, lekarza i pielęgniarki środowiskowej.

Więcej o:
Copyright © Agora SA