GUS: aktywność zawodowa kobiet najniższa od 15 lat. Matka: 'Kobiety nie pracują przez 500 plus? To zwykła nagonka'

Na kobietach spoczywa więcej obowiązków niż na mężczyznach. Według danych UNDP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju) z 1995 roku kobiety wykonują 53 proc. pracy na świecie, mężczyźni 47 proc. Dysproporcja wydaje się niewielka, ale wejdźmy do środka tych danych. W tych 47 proc. pracy wykonywanej przez mężczyzn, aż 75 proc. to praca odpłatna. W przypadku kobiet, jedynie 33 proc. ich pracy zostaje finansowo nagrodzone. Oznacza to, że 2/3 pracy kobiet, takiej jak opieka nad dziećmi, praca na rzecz członków rodziny, na rzecz najbliższego otoczenia i społeczności lokalnej, jest wykonywana NIEODPŁATNIE.

- Biorąc pod uwagę dostęp w naszym kraju do żłobków i przedszkoli, podejście pracodawców do kobiet, które mogą zajść w ciążę, to czemu się dziwić, że matki nie pracują zawodowo? - zastanawia się jedna z naszych Czytelniczek i dalej pisze:

Niska pensja, duże wymagania, koszt prywatnej opieki i rachunek ekonomiczny jest prosty. Wmawianie kobietom że siedzą w domach i wszyscy tylko na nie płacą, to kłamstwo. One pracują za całe społeczeństwo na naszą przyszłość. Gadka, że kobiety nie pracują, bo 500 plus to takie kokosy, to zwykła nagonka na nie, szukanie kozła ofiarnego

Amerykańska ekonomistka Nancy Folbre proponuje traktowanie dzieci jako dóbr wspólnych. Zachęca, aby dzielić koszty generowane przez dzieci pomiędzy wszystkich obywateli kraju.  Dzielenie kosztów wychowania dzieci może się odbywać za pośrednictwem państwa.

- Wygląda to tak, że państwo gromadzi środki od wszystkich obywateli (w formie podatków), a następnie przekazuje je według pewnego klucza. Tak właśnie się dzieje w programie 500 plus. Takie rozwiązanie powoduje jednak, że w odbiorze społecznym 500 plus nie jest traktowane jako "podatek" przekazywany od wszystkich obywateli na rzecz wszystkich przyszłych obywateli, lecz jako swego rodzaju zapomoga. I w takiej formie wzbudza niestety negatywne emocje - mówi dr Zachorowska-Mazurkiewicz.

Joanna, która prosi o anonimowość, pracuje w Ośrodku Pomocy Społecznej pod Krakowem, jako pracownik socjalny terenowy. Odwiedza rodziny, udziela im szeroko rozumianego wsparcia i pomocy. Z jej obserwacji i doświadczenia wynika, że program 500 plus ma swoje słabe strony, bo jednak rozleniwia ludzi i powoduje, że dla lepszych zasiłków rezygnują z pracy.

- Rodziny, w których jeden z rodziców pracował na umowę, nagle stały się rodzinami, gdzie oboje rodzice są bezrobotni. Zrezygnowali z pracy, bo nieopłacalne było poranne wstawanie i praca od-do. Mam pod swoją opieką sześcioosobową rodzinę, czwórka dzieci w wieku od 3 do 14 lat, piąte dziecko w drodze. Z 500 plus dostają 2000 zł, do tego świadczenia rodzinne z dodatkami to około 700 zł. Oboje nie pracują, stąd rodzina ma jeszcze zasiłek okresowy, co miesiąc 1200 zł. Do tego opłacone przedszkole, wyżywienie w przedszkolu i szkole dla wszystkich dzieci. Plus zasiłki celowe na zakup żywności, odzieży i podstawowych rzeczy. 500 plus nie wlicza się do dochodu, więc rodzina kwalifikuje się do form pomocy. Na nic tłumaczenie, że trzeba myśleć o przyszłości. Że jeśli nie wypracuje się teraz emerytury czy też renty, to nie będą mieli z czego żyć potem. Zawsze słyszę jedno zdanie: "będziemy żyć z opieki".

Z danych Eurostatu z początku tego roku wynika, że rośnie bierność zawodowa wśród młodych kobiet. Te z grupy wiekowej 25-49 lat zamiast przejść z grupy bezrobotnych do zatrudnionych, zasiliły szeregi biernych zawodowo, czyli tych osób, które ani nie mają posady, ani jej nie szukają. Liczba biernych zawodowo kobiet w wieku 25-49 lat powiększyła się w zeszłym roku o prawie 80 tys.

Według głównego analityka serwisu Cinkciarz.pl, Marcina Lipka, rozwiązaniem tego problemu może być stopniowa redukcja świadczenia Rodzina 500 plus na pierwsze dziecko w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego, a nie jak obecnie, jego całkowita utrata. W jednym ze swoich artykułów "500 plus skłania do bierności" Lipka zauważa, że wzrośnie wówczas zachęta, żeby podejmować zatrudnienie bez obawy o utratę 500 plus. Obecnie ryzyko utraty 500 zł zniechęca do podjęcia zatrudnienia wśród najsłabiej sytuowanych rodzin, a przez to utrwala się bierność zawodową.

Aby uzyskać dochód, należy podjąć zatrudnienie. Aby podjąć zatrudnienie, należy mieć na to czas. A z tym różnie bywa w przypadku matek, które wychowują małe dzieci.

Same matki widzą to tak:

Jeżeli mam oddać połowę pensji obcej osobie, żeby pilnowała mi dziecka i kiedy dziecko zachoruje, i tak brać zwolnienie, żeby się nim zająć, to chyba oczywiste, że wolę być w domu i zająć się tym sama. W dodatku który pracodawca pozwoli sobie na zatrudnienie mamy, która ciągle będzie brała zwolnienia, bo dzieci są chore?

Dziecko choruje, w pracy na ciebie patrzą jak na idiotkę, bo znowu chcesz wyjść szybciej albo jeszcze gorzej, musisz wziąć zwolnienie.

Żadna matka nie będzie rezygnowała z pracy, która przynosi jej satysfakcję dla 500 zł. Ale jeśli ma trójkę małych dzieci, to naprawdę ma co robić od rana do wieczora. Może skończcie to judzenie na zapracowane polskie matki

Nie dziwię się mamie, która ma trójkę dzieci i woli sama zająć się domem i dziećmi, a pensję dostaje w postaci 500 plus. Ciężko jest obrobić dom, zrobić obiad, lekcje z dziećmi, zajęcia i jeszcze pracować na etat.

500 plus tu nie ma nic do rzeczy. I bez 500 plus my kobiety - jeżeli mamy taką finansową możliwość - wybieramy rodzinę. Czasu się nie cofnie, a pierwsze lata w życiu i rozwoju dziecka są najważniejszymi.

Praca zarobkowa jest istotna, nie tylko jako źródło bieżącego dochodu, lecz także jako źródło satysfakcji, miejsce interakcji z innymi ludźmi, sposób na zabezpieczenie przyszłości. W psychologii mówi się o tzw. psychologicznych skutkach długotrwałego pozostawiania poza rynkiem pracy. To może być izolacja społeczna, wycofanie z życia towarzyskiego, rozluźnienie kontaktów z osobami, z którymi się kiedyś pracowało.

Dr Anna Zachorowska-Mazurkiewicz zwraca uwagę na to, że praca zarobkowa daje niezależność i wolność, a ich brak może niekiedy prowadzić do patologii, takich jak przemoc ekonomiczna.

- Matki małych dzieci nieobjętych obowiązkiem szkolnym mogą zwyczajnie nie mieć już czasu na pracę zarobkową. Opiekę mogą zapewnić inni członkowie rodziny (lecz to również może oznaczać rezygnację z pracy) lub instytucje opieki - żłobki i przedszkola. Jednak w Polsce część tych placówek (a w przypadku żłobków większość) to instytucje prywatne i opieka jest tam świadczona odpłatnie. I w ten sposób znowu pojawia się problem czasu i pieniędzy.

Program 500 plus wydaje się tu pewnym rozwiązaniem, lecz pieniądze te nie są tym samym, co wynagrodzenie za pracę. Różnica polega na tym, że nie zapewnią one emerytury matkom. Tak więc część matek wciąż musi zmagać się problemem, co jest dla nich lepsze: czas spędzony na opiece, czy dochód z pracy, jednocześnie borykając się z negatywnym odbiorem programu, który w różnych innych formach jest raczej standardem w Europie - podsumowuje ekonomistka*.

*Dr hab. Anna Zachorowska -Mazurkiewicz: ekonomistka, adiunkt w a Instytucie Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego, członkini Think Tanku Feministycznego. Zajmuje się ekonomią instytucjonalną i feministyczną, jest autorką książek: "Praca kobiet w teorii ekonomii", "Kobiety i instytucje: kobiety na rynku pracy w Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej i Polsce" oraz współredaktorką zbioru "Gender i ekonomia opieki".

Powinno cię również zainteresować: Jak wygląda siedzenie matek w domach? SPRAWDZAMY I LICZYMY GODZINY 'NICNIEROBIENIA'

grafika: Marta Kondrusik