Czasem dzieci boją się całkiem realnych zagrożeń: burzy, lwa w zoo, latania samolotem. W takiej sytuacji wystarczy powiedzieć: "Jesteś bezpieczny, bo ja jestem z tobą", "Ten dom ma piorunochron" albo "Lew jest zamknięty i nie może do nas wyjść". Większość dziecięcych lęków ma jednak inny charakter. Czterolatek zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że świat jest ogromny i bardzo skomplikowany, a on mały i nieporadny. Tam, gdzie dziecku brakuje wiedzy, do akcji wkracza wyobraźnia. Żeby oswoić lęki, dobrze jest rozmawiać z dzieckiem przed każdym nowym doświadczeniem. Im więcej informacji, tym mniej lęku. Na ogół dzieci wyrastają ze swoich lęków. Jeśli jednak problem utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni, warto pomóc dziecku w przezwyciężeniu strachu. Oto, czego najczęściej boją się małe dzieci.
ZWIERZĘTA
Pies dziwnie pachnie, jest duży, głośno szczeka na powitanie, a na dodatek szczerzy zęby. Kot z kolei ma ostre pazury.
Kot prychnął i drapnął pazurem, kiedy dziecko chciało go przytulić, mama mówi, że papugi roznoszą choroby. Dzieci boją się owadów - pająków, żuków, chrabąszczy - najczęściej dlatego, że dorośli w ich obecności reagują na nie lękiem albo niepotrzebnie straszą: ugryzie cię, wejdzie ci do nosa itp.
Jak pomóc dziecku?
- Czytaj z malcem przyjemne, pogodne książeczki o zwierzętach. Rozmawiajcie o zwyczajach zwierząt i ich zachowaniu (np. "Pies może szczekać z radości, a nie dlatego, że ma złe zamiary", "Kot nie zawsze lubi głaskanie").
- Stopniowo oswajaj dziecko ze zwierzęciem, którego się boi. Warto odwiedzać znajomych, którzy mają np. psa (wcześniej trzeba się upewnić, że jest spokojny). Pamiętaj - nic na siłę, jeśli maluch nie chce dotknąć zwierzaka, nie zmuszaj go ani nie nakłaniaj. Na początku wystarczy, że tata lub mama pogłaszczą zwierzę w obecności dziecka, by pokazać, że nic złego się wówczas nie dzieje.
- Jeżeli zauważysz, że dziecko zaraziło się twoim lękiem, spróbuj powściągnąć swoje reakcje.
ŚMIERĆ
Kilkuletnie dziecko może się także borykać z lękami natury metafizycznej.
Ptaszek leżący na parkowej alejce, chomik, który biegał, a teraz przestał się ruszać, prababcia, o której rodzice mówią, że nie żyje... Wszystko to sprawia, że kilkulatek zaczyna rozmyślać o śmierci. Może się bać, że umrze ktoś bliski albo on sam. Zastanawia się, czy świat mógłby istnieć bez niego, gdzie był, zanim się urodził, co to znaczy żyć wiecznie itd.
Jak pomóc dziecku?
- Nie zostawiaj dziecka sam na sam z tymi pytaniami. Potrzeba prawdziwej bliskości, by móc usłyszeć, co je dręczy, i wiele ciepła i taktu, by uśmierzyć jego niepokój. Nie licz na to, że uda się to zrobić raz na zawsze, bo do spraw ostatecznych wracamy przez całe życie i szukamy oparcia nie tylko u bliskich, ale także w religii, literaturze, sztuce.
CIEMNOŚĆ
Kiedy gaśnie światło, dziecko ma wrażenie, że wszystko znika.
Dobrze znany świat - pokój, meble, zabawki, a przede wszystkim rodzice - rozpływa się w niebycie. Czy może być coś straszliwszego niż utrata tego, co daje oparcie i poczucie bezpieczeństwa? Na dodatek w ciemnościach dziecko traci orientację, nie jest pewne swoich ruchów, boi się, że się o coś uderzy albo na coś wpadnie. Jest jak sparaliżowane. W ciemnościach każdy kształt czy cień wygląda złowrogo
Jak pomóc dziecku?
- Zostaw zapaloną nocną lampkę. Niech się świeci nawet całą noc.
- Wprowadź rytuały towarzyszące pójściu spać. Kąpiel, wieczorne czytanie bajki lub przytulenie przed snem pozwalają pozbyć się napięcia.
- Zapewnij dziecko, że będziesz w sąsiednim pokoju (i dotrzymaj słowa!). Uchyl drzwi, żeby słyszało dobrze znane kojące odgłosy dochodzące z domu.
ZŁE SNY
Przyczyną bywa film, bajka, pełen wrażeń dzień.
Jeśli złe sny zdarzają się sporadycznie, nie ma powodu do niepokoju. Nagła seria bywa oznaką początku choroby.
Jak pomóc dziecku?
- Jeśli maluch budzi się z płaczem w środku nocy, przytul, pociesz, zapewnij, że to był tylko sen, że to nie zdarzyło się naprawdę i że jest całkowicie bezpieczne. Zostań tak długo, aż zaśnie.
- Jeśli lęki nocne uporczywie się powtarzają, spróbuj delikatnie dociec, co niepokoi malca.
SPOSOBY NA STRACH
1. Traktuj lęk dziecka poważnie, nawet jeśli wydaje ci się zupełnie irracjonalny.
2. Spróbuj zrozumieć, czego dziecko się boi. Rozmawiając z dzieckiem, masz szansę dowiedzieć się, co je tak bardzo niepokoi.
3. Pomóż dziecku stawić czoło temu, co je przeraża. Rób to stopniowo, pozwól mu zbliżać się do celu małymi krokami.
4. Nie strasz, nie używaj prze-mocy ani gróźb, staraj się nie krzyczeć.
5. Uważaj na to, co mówisz przy dziecku - nie karm jego wyobraźni horrorami z pierwszych stron gazet ani z telewizji.
6. Czytaj bajki, w których występują strachy i duchy - pozwalają oswoić lęki, nazwać je, zrozumieć, a czasem zobaczyć z całkiem innej, zabawnej strony. Możesz komentować bajkę, trzymać dziecko za rękę, umacniać w poczuciu, że strachy to tylko fantazja, a rzeczywistość jest bezpieczna i dobra.
7. Staraj się, żeby dom funkcjonował w stałym, znanym twojemu dziecku rytmie.
8. Dawkuj oglądanie telewizji, wybieraj tylko i wyłącznie te programy, które na pewno nadają się dla małych dzieci.
9. Zachęcaj malucha do uprawiania sportów - one oswajają z niebezpieczeństwem.
