Co podawać do picia

W tym roku zapewne znowu czeka nas fala upałów. Czy niemowlęciu wystarczy ssanie piersi? Czym poić ruchliwego dwulatka? Czy trzylatkowi nie zaszkodzi gazowany napój? Wątpliwości młodych matek rozwiewa doc. dr hab. Janusz Książyk z Centrum Zdrowia Dziecka*.

Panie Docenie, przed nami gorące wakacyjne miesiące. Co powinniśmy podawać najmłodszym dzieciom do picia? Czy wystarczy pierś, czy należy je dodatkowo dopijać?

Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówią wyraźnie: niemowlętom w pierwszym półroczu życia najlepiej służy mleko matki i jeśli są karmione naturalnie, nie powinno się im dawać niczego innego ani do jedzenia, ani do picia. Ale życie nie we wszystkim poddaje się sztywnym regułom. A zatem jeśli matka cztero-, pięciomiesięcznego malucha widzi, że naprawdę chce mu się pić, a podanie piersi go nie uspokaja, a może dać mu trochę czystej wody łyżeczką lub z kubka niekapka.

A jeżeli maluch jest karmiony mlekiem modyfikowanym?

Według WHO niemowlęta karmione sztucznie powinny być żywione samym mlekiem modyfikowanym przez pierwsze cztery miesiące życia. Warto wiedzieć, że sztuczne mleko jest gęstsze niż mleko kobiece. To nie oznacza wprawdzie, że mamy je w czasie upału rozcieńczać (bo mieszankę trzeba zawsze przygotowywać zgodnie z przepisem), ale trzeba pamiętać, że dziecko może częściej odczuwać pragnienie. Wtedy powinniśmy podawać mu wodę.

A czy w razie kolki niemowlęciu można podać herbatkę z kopru włoskiego?

Niesłodzoną herbatę koperkową (przeznaczoną dla niemowląt) można podać maluchowi karmionemu mlekiem modyfikowanym. Dziecku karmionemu piersią w takiej sytuacji zaproponowałbym raczej kropelki (żeby nie oduczać go ssania piersi).

Inne herbatki ziołowe lub z suszonych owoców można zacząć podawać dopiero wtedy, gdy zaczynamy rozszerzać dietę dziecka. Mogą to być herbatki w torebkach albo z granulatów przeznaczonych specjalnie dla niemowląt. Te ostatnie są najczęściej dosładzane, dlatego zalecałbym podawanie ich z umiarem (starszym dzieciom wystarczy szklanka dziennie, młodszym - odpowiednio mniej). Pamiętajmy, że cukier krzepi, ale nadmiar cukru szkodzi. Dzieci nie potrzebują tak intensywnych smaków jak dorośli. Jeśli już musimy coś dziecku osłodzić, wsypmy najwyżej połowę tego cukru, którego byśmy użyli, przygotowując potrawę dla siebie.

Od jakiego momentu możemy zacząć poić dziecko sokami?

Od chwili, kiedy zaczynamy rozszerzać dietę, czyli od siódmego miesiąca w przypadku dzieci karmionych piersią i od piątego w przypadku maluchów żywionych sztucznie. Mogą to być soki klarowne lub przecierowe dla niemowląt. Pamiętajmy, by podawać sok odpowiedni dla wieku dziecka (informacja jest na etykiecie). Jednak podstawowym napojem powinna być czysta woda.

Czy mleko gasi pragnienie, czy należy je traktować wyłącznie jako posiłek?

Mleko zawiera dużo wody, więc ugasi pragnienie. Ale z drugiej strony jest na tyle kaloryczne, że skłonny byłbym uznać je raczej za posiłek. Do końca pierwszego roku życia mleko jest głównym "dostawcą" substancji odżywczych. Warto pamiętać, że dziecku w pierwszym i drugim roku życia podajemy mleko modyfikowane, dopiero później może zakosztować zwykłego mleka z kartonu. Te ograniczenia związane są z tym, że mleko krowie jest jednym z silniejszych alergenów.

A jogurty, kefiry?

Napoje z ukwaszonego mleka możemy podawać w dwunastym mie siącu życia (niezależnie od tego, czy dziecko jest karmione naturalnie, czy też sztucznie).

A kompoty?

Kompot kojarzy nam się z sielskim dzieciństwem. Robiony w domu bez dodatku cukru na pewno nie zaszkodzi. Odradzałbym jedynie kompot z rabarbaru - zawiera zbyt dużo szczawianów, które utrudniają przyswajanie wapnia.

Co Pani myśli o podawaniu małym dzieciom prawdziwej herbaty?

Picie herbaty to według mnie raczej rytuał niż sposób gaszenia pragnienia. Herbata towarzyszy spotkaniom rodzinnym i towarzyskim. Starszemu przedszkolakowi możemy pozwolić na wypicie filiżanki bardzo słabego naparu zielonej herbaty, żeby poczuł się dopuszczony do grona dorosłych. Wspólne picie herbaty to znakomita okazja, by chwilę pobyć razem, porozmawiać. Postulowałbym nawet wprowadzenie do naszej kultury brytyjskiego five o'clock.

Czy małym dzieciom możemy podawać zimne napoje?

W drugim półroczu życia nie musimy podgrzewać napojów - wystarczy temperatura pokojowa. Starszym dzieciom możemy podawać napoje schłodzone, ale raczej bez lodu.

Ile płynu powinno dziennie wypijać małe dziecko?

Dziecko w wieku poniemowlęcym potrzebuje dziennie około 1,5 do 2 litrów płynów (wliczając w to wodę zawartą w mleku, zupie, owocach i warzywach).

Czy to prawda, że picie dużej ilości soków może zahamować apetyt dziecka?

Soki sa słodkie, a łyżeczka cukru to około 40 kcal. Dziecko w drugim roku życia potrzebuje ich 1200-1300 na dobę. Jeśli zatem pozwolimy dwulatkowi pić soki bez ograniczeń, będzie miał kłopoty z apetytem. Soki dostarczą mu wprawdzie dużo energii, ale nie zapewnią wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Czy powinniśmy pilnować, żeby dziecku podać odpowiednią ilość płynów, czy zaufać jego instynktowi?

Starsze dzieci będą się same domagać picia, niemowlęta trzeba obserwować. Jeśli są zaczerwienione, spocone albo ich mocz staje się zagęszczony (ma intensywną barwę i zapach), trzeba je nawodnić. Maluchom karmionym naturalnie zapewne wystarczy przystawienie do piersi, dzieciom karmionym sztucznie trzeba podać wodę.

Na upał

Gdy lato jest bardzo gorące, można podawać dzieciom wodę z cukrem i solą (na szklankę wody płaska łyżeczka cukru i tyle soli, ile zmieści się na końcu łyżeczki). Dostarczamy w ten sposób potrzebnych elektrolitów, które dziecko traci, pocąc się.

Jaka woda

Woda butelkowana dla małych dzieci powinna:

mieć pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka lub Centrum Zdrowia Dziecka (takie informacje są na etykiecie). Oznacza to, że czystość mikrobiologiczna, skład, sposób pozyskiwania i technologia butelkowania nie budzą zastrzeżeń;

(być świeża - w lodówce można ją przechowywać najwyżej 48 godzin;

dla starszych dzieci może być prosto z butelki, dla niemowląt - wyłącznie przegotowana;

(dla dwu-i trzylatków może być średniomineralizowana (łączna ilość składników mineralnych w granicach 500-1500 mg/l), dla młodszych musi ich być mniej - poniżej 500 mg/l.

Jakie ziółka

Maluchom możemy podawać herbaty z suszonych owoców, np. aronii, tarniny, głogu, dzikiej róży, jagód, jarzębiny, porzeczek, malin, skórek jabłka itp. Bez obawy możemy je poić naparem z hibiskusa, lipy, mięty, rumianku. Niektóre mieszanki herbat ziołowych czy owocowych są dosładzane korzeniem lukrecji - to też dzieciom nie szkodzi.

Herbatki z ziół aptecznych podawajmy z umiarem, pamiętając o ich właściwościach leczniczych, np.:

- pokrzywa działa moczopędnie i krwiotwórczo,

- koper włoski ma działanie wiatropędne,

- podbiał pomaga przy suchym kaszlu,

- kwiat bzu czarnego działa napotnie i przeciwgorączkowo.

Jakie soki

(Sok dla dziecka poniżej lat trzech powinien mieć napis "środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego".

(Nie dajmy się zwieść niektórym producentom, którzy nazywają soki zdrobniale, sugerując tym samym, że sa przeznaczone dla najmłodszych. Tymczasem ich skład, zawartość cukru itp., sprawia, że małe dzieci nie powinny ich pić.

(Starajmy się wybierać soki bez dodatku cukru.

(Możemy dawać dzieciom świeże soki wyciskane w domu. Postarajmy się, by składniki pochodziły z pewnego źródła, najlepiej z upraw ekologicznych, i były odpowiednie do wieku dziecka (np. sok z cytrusów możemy podać dopiero pod koniec pierwszego roku życia).

Napoje na indeksie

Dla dzieci do siódmego roku życia nie nadają się:

napoje zawierające sztuczne barwniki, koloranty, substancje smakowe oraz konserwanty;

(napoje gazowane (ale jeśli nasz pierwszoklasista lubi gazowana wodę mineralną, to może wypić szklankę dziennie);

(herbata naturalna - czarna, zielona, pu-erh, biała itp. a także yerba mate (bardzo słabą zieloną herbatę można podac (przedszkolakowi, gdy cała rodzina zasiada do podwieczorku);

(kawa i alkohol, ale to chyba oczywiste.

* Doc. dr hab. Janusz Książyk - kierownik Kliniki Pediatrii w Centrum Zdrowia Dziecka, jest jednym z ekspertów, którzy opracowali obowiązujące w Polsce schematy rozszerzania diety niemowląt. Członek polskich i zagranicznych towarzystw naukowych.

Więcej o:
Copyright © Agora SA