Więcej luzu w schemacie, czyli nowy schemat żywienia niemowląt

Właśnie zmienił się opracowany przez pediatrów i dietetyków schemat rozszerzania diety niemowląt. Pierwsze wrażenie? Jest łatwiejszy do stosowania i bardziej elastyczny.

Żywienie niemowląt: zmiany

O objaśnienie zmian, jakie zaszły w schemacie żywienia niemowląt , poprosiliśmy prof. Janusza Książyka, który od wielu lat jest jednym z ekspertów opracowujących wytyczne dotyczące żywienia najmłodszych dzieci.

Co się zmieniło w schemacie żywienia niemowląt?

Zmiany w schemacie nie są drastyczne. To, co rzeczywiście się zmieniło, to podejście do rozszerzania diety.

Nie ma podziału na dzieci karmione naturalnie i sztucznie. Do tej pory obowiązywały dwa różne schematy dla niemowląt karmionych piersią i preparatami zastępującymi mleko mamy (mleko modyfikowane, preparaty mlekozastępcze). W nowym schemacie takie same są zasady i czas wprowadzania produktów uzupełniających mleczną dietę, bez względu na to, jak jest niemowlę karmione.

Podążamy za potrzebami i umiejętnościami dziecka. Dawne schematy nieco przypominały kalendarz. Wraz z początkiem kolejnego miesiąca życia dziecka zachodziła większa lub mniejsza zmiana w sposobie jego żywienia. Wytyczne były więc niezbyt elastyczne i nie zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka. Teraz też określone są przedziały czasowe, kiedy wprowadzamy nowe pokarmy, ale główną wskazówką jest to, na jakim etapie rozwoju znajduje się malec. Ważne jest np., czy już siedzi, czy umie rozdrabniać pokarmy, używając języka, czy ma odruch ssania, czy otwiera usta przy zbliżaniu łyżeczki. Opanowanie przez dziecko tych umiejętności oznacza, że można mu dawać produkty o określonej konsystencji i określonego typu.

To dziecko decyduje, czy zje posiłek i ile go zje. Dotąd w schemacie roiło się od mililitrów i gramów - określone były porcje i brakowało wyraźnej informacji, że malec może zjeść mniej i nic się nie stanie. Teraz przekaz jest jasny: rodzic lub opiekun decyduje, co dziecko dostanie do jedzenia, kiedy i jak posiłek będzie podany. Ale to maluch decyduje, czy zje i ile zje. To najlepszy sposób na to, żeby niemowlęcia nie przekarmiać, żeby zapobiegać otyłości i rozregulowaniu mechanizmu odczuwania sytości. To zalecenie dotyczy zarówno produktów uzupełniających, jak i mleka. Piersią karmimy na żądanie, a butelką... też! Posiłki dopasowujemy do apetytu dziecka, sprawdzając regularnie jego przyrosty masy ciała. O ile pokarmem kobiecym przekarmić nie sposób (nawet jeśli dziecko szybko przybiera na wadze, nic nie szkodzi), o tyle w karmienie sztuczne wpisane jest zwiększone ryzyko otyłości. Jeśli maluch karmiony mlekiem modyfikowanym przybiera na wadze odpowiednio, nie ma powodu do zmartwień. Jeśli waży za dużo, należy z pediatrą zastanowić się, jak zmienić sposób żywienia i technikę karmienia - np. podawać mleko łyżeczką, co zwykle sprzyja zmniejszeniu porcji.

Aplikacja Moje Dziecko z eDziecko.pl dla rodziców niemowląt. Pobierz za darmo

Wcześniej możemy wprowadzić do diety dziecka całe jajko. W dawnym schemacie żywienia opis wprowadzania żółtka (w 7. miesiącu) i białka (w 11.-12. miesiącu) był bardzo skomplikowany. Teraz mamy wskazówkę, żeby od ?7. miesiąca podawać dziecku białkowe produkty pochodzenia zwierzęcego, a więc również jajko, oczywiście ugotowane. Okazuje się, że nie ma danych, które wskazywałyby, że należy podawać najpierw samo żółtko, a dopiero pod koniec 1. roku białko. Całe jajo może się pojawić nawet w diecie malca obciążonego ryzykiem alergii.

Nieco wcześniej można podawać przetwory mleczne. Sery, jogurt naturalny, kefir wprowadzamy stopniowo po 7. miesiącu życia. Oczywiście pojedynczo, pomału i z zachowaniem kilkudniowych odstępów.

Mleko krowie możemy podawać po ukończeniu 1.?roku?życiaNie ma twardych danych świadczących o tym, że dziecko nie karmione piersią powyżej 1. roku życia musi dostawać mleko modyfikowane. Ale część ekspertów zachowuje w tej sprawie ostrożność. Mleko krowie nie jest wystarczającym źródłem żelaza, w porównaniu z mlekiem modyfikowanym typu junior ma za dużo białka i niektórych składników mineralnych, a także mniej korzystne proporcje kwasów tłuszczowych. Jednak mleko typu junior często jest dosładzane, naturalny smak zwykłego mleka lepiej wpływa na nawyki żywieniowe. Wygląda więc na to, że to rodzice wraz z pediatrą powinni podjąć decyzję, czy dziecko w 2.?i 3. roku życia ma dostawać mleko typu junior, czy pełne mleko krowie (a jeśli to ostatnie, to w ilości nie większej niż 500?ml na dobę). Jest natomiast pełna zgoda ekspertów co do tego, że w 2. roku życia mleko krowie nie może być podstawą diety dziecka.

Opracowano zalecenia dotyczące podawania witaminy D i K. Wszystkie niemowlęta powinny w pierwszym półroczu życia dostawać 400?IU witaminy D dziennie. W drugim półroczu dawka wzrasta do 600 IU, a powyżej 1. roku rekomenduje się podawanie 600-1000 IU. Niemowlętom karmionym piersią od?2.?tygodnia życia do końca 3. miesiąca podajemy 25 mikrogramów witaminy K.

Ustalono zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze zależnie od wieku i płci niemowlęcia. Oparto się na normach opracowanych przez EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) określających zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze chłopców i dziewczynek. Różni się ono głównie, jeśli chodzi o zapotrzebowanie kaloryczne. Wcześniej takiego podziału na płeć nie było.

kliknij na obrazek, żeby pobrać tabelkę Schemat żywienia niemowląt 2014 - źródło Magazyn Dziecko

Zobacz wideo

Co pozostało tak jak w poprzednim schemacie żywienia niemowląt?

Nie zmieniły się: czas, kolejność i główne zasady wprowadzania większości nowych pokarmów.

Wprowadzamy nowe produkty między 5. a 7. miesiącem życia. Przede wszystkim chodzi o to, żeby poprzez wczesne wprowadzanie produktów potencjalnie alergizujących chronić dziecko przed alergią. Są także dane mówiące o tym, że to najlepszy czas na podawanie nowości ze względu na rozwój aparatu mowy. Zaczynamy od warzyw. Następnie podajemy owoce i produkty białkowe pochodzenia zwierzęcego. Tym samym wciąż jest rozdźwięk między zaleceniami polskich specjalistów, a WHO-owskim zaleceniem wyłącznego karmienia piersią przez pierwsze 6 miesięcy. Eksperci w tej kwestii nadal się spierają. Co mają o tym myśleć rodzice? Zaleca się wprowadzanie produktów uzupełniających (szczególnie niewielkich ilości glutenu) od 5. miesiąca życia. Ale nic się nie stanie, jeśli dziecko do końca 6. miesiąca będzie jeść tylko pokarm mamy.

Nowości podajemy stopniowo.Nowe produkty wprowadzamy pojedynczo, zaczynając od małych porcji (3-5 łyżeczek), przez kilka dni obserwujemy dziecko, czy nie ma reakcji niepożądanych. Gdyby takie wystąpiły, odstawiamy ten produkt i po ustąpieniu objawów nietolerancji, wprowadzamy inny. Rozszerzanie diety rozpoczynamy od typowych produktów: marchewki, jabłek, gruszek, bananów, kaszek.

Wcześnie wprowadzamy małe porcje glutenu, następnie - kaszki bezglutenowe, a potem glutenowe. By zmniejszyć ryzyko celiakii, od 5. miesiąca podajemy dziecku małe porcje glutenu: od?1/4 do 1/2 łyżeczki kaszki pszennej (ugotowanej manny lub glutenowej kaszki instant). Najlepiej rozpocząć, gdy dziecko jest jeszcze karmione mlekiem mamy. Można podawać kaszkę rozmieszaną w odciągniętym mleku mamy, w gotowej mieszance mlecznej, a z czasem dodawać ją do dań warzywnych. Porcje glutenu stopniowo zwiększamy. Kasze podajemy podobnie jak wcześniej. Od 5.-6. miesiąca dajemy dziecku kaszki bezglutenowe (ryżową, kukurydzianą, jaglaną), a od 7.-8. miesiąca także kaszki glutenowe i pieczywo.

Mięso serwujemy od 7. miesiąca. Nie jest istotne, w jakiej kolejności wprowadzamy poszczególne gatunki mięs (drób, wołowina, jagnięcina, królik). Początkowo podajemy ok. 10 g mięsa dziennie, pod koniec pierwszego roku - 20 g.

Ryby podajemy tak jak mięso. Ryby serwujemy dziecku od 7. miesiąca, tuż po tym, jak wprowadzimy mięso. Najlepiej, by były to tłuste ryby morskie (śledź, łosoś, szprot). Maluchom nie podajemy ryb drapieżnych, szczególnie miecznika, rekina, makreli królewskiej, tuńczyka i płytecznika.

Dążymy do tego, by podawać dziecku 5 posiłków dziennie. W ciągu drugiego półrocza stopniowo porządkujemy rytm posiłków, tak by pod koniec 1. roku dziecko zjadało 3-4 posiłki uzupełniające i 1-2 zdrowe przekąski.

Zielone światło dla BLW

Eksperci zajęli się także alternatywną metodą rozszerzania diety niemowlęcia - Baby Led Weaning (BLW, Bobas Lubi Wybór). Pozwala się w niej niemowlęciu (które już dobrze siedzi) decydować, co będzie jeść. Daje się mu do wyboru kilka pokarmów, np. ugotowanych na miękko warzyw, gęstej i pokrojonej w kostkę kaszy, miękkich kawałków banana. Dziecko sięga po nie ręką, wkłada do buzi i rozgniata dziąsłami lub zębami. BLW dobrze wpływa na nawyki żywieniowe. Dziecko chętniej próbuje nowych smaków. Specjaliści doceniają to, ale podkreślają, że trzeba dopilnować, by maluch jadł zdrowe i odpowiednie dla niego pokarmy. Ważne również, żeby w jego diecie była dostateczna ilość produktów zawierających żelazo. Trzeba też zadbać o bezpieczeństwo dziecka: pozycja siedząca i odpowiednia konsystencja oraz wielkość kawałków jedzenia zapobiega zakrztuszeniu.

Najlepszy pokarm

Mleko mamy w pełni zaspokaja potrzeby żywieniowe dziecka w pierwszym półroczu, w drugim jest podstawą diety. Nie określono, do kiedy należy karmić piersią. Karmienie powinno trwać tak długo, jak mama i dziecko tego potrzebują. Mama karmiąca piersią powinna przyjmować 200 mg DHA dziennie, a jeśli rzadko jada ryby, nawet 400-600 mg DHA.

Mleko początkowe i następne

Jeśli dziecko jest karmione sztucznie, w pierwszym półroczu życia dostaje mieszankę początkową.

W drugim półroczu życia może dostawać albo mieszankę następną (różniącą się od początkowej ilością białka i żelaza), albo nadal być karmione mieszanką początkową. Nie ma tu sztywnych zaleceń, od kiedy i czy w ogóle trzeba wprowadzać mleko następne. Podyskutuj na Forum: Kiedy wprowadzić niemowlakowi gluten? Czy niemowlę może pić mleko krowie? Niemowlę 9 miesięcy. Jak podać drugie danie przy braku pierwszych ząbków? Ciągłe wysypki na buzi córki. Podpowiedzcie, co uczula Wasze niemowlaki? Po wyjściu dwóch pierwszych zębów córka przestała jeść, pije tylko mleko. Co robić? U mojego dziecka stwierdzono nadwagę. Synek ma dopiero 5 miesięcy! Co robię źle? Wegetariańskie niemowlę. Czy taka dieta jest bezpieczna?

Tabelki z nowym schematem żywienia i informacje o umiejętnościach związanych z jedzeniem, które powinno opanować niemowlę, znajdziecie w wydaniu cyfrowym "Dziecka" 8/2014.

Więcej o:
Copyright © Agora SA