Refluks pęcherzowo-moczodowodowy - kiedy mocz się cofa

Zakażenia układu moczowego, bóle brzucha, niewyjaśnione gorączki, częste siusianie mogą być objawem refluksu pęcherzowo- -moczowodowego. Warto zdiagnozować go w porę, by uchronić dziecko przed komplikacjami.

W zdrowym organizmie mocz, powstający w nerkach, spływa moczowodami do pęcherza moczowego, skąd przez cewkę moczową zostaje wydalony na zewnątrz. U dzieci cierpiących na refluks mocz cofa się z pęcherza do moczowodów, a w przypadkach bardzo zaawansowanych - nawet do miedniczek nerkowych i nerek. Powodem jest wrodzona wada budowy układu moczowego: albo moczowód wchodzi do pęcherza pod niewłaściwym kątem, albo mięśnie, które zaciskają jego ujście, są zbyt słabe, żeby zapobiec cofaniu się moczu.

Refluks może też być skutkiem nawracających zakażeń pęcherza moczowego. Stany zapalne, zwłaszcza przewlekłe, uszkadzają mechanizm zapobiegający cofaniu się moczu. Przyczyną refluksu może być też zwężenie cewki moczowej. U chłopców przyczyną bywa zastawka cewki lub stulejka.

STOPNIE NASILENIA

Refluks może mieć różne nasilenie, które wyrażamy w stopniach (od 1 do 5). Pierwszy oznacza, że mocz cofa się tylko trochę podczas siusiania i pozostaje w obrębie moczowodów. Z każdym kolejnym stopniem rosną kłopoty: mocz cofa się coraz wyżej, zalega w moczowodach, które trwale się rozciągają. Kiedy dotrze do nerki, uszkodzeniu ulegają delikatne kłębuszki nerkowe, a w dalszej kolejności naczynia krwionośne. Na szczęście do tego dochodzi rzadko, bo medycyna dysponuje dobrymi metodami diagnostycznymi.

SYGNAŁY ALARMOWE

Co może wskazywać, że dziecko cierpi na refluks pęcherzowo-moczowodowy? Z reguły są to nawracające zakażenia układu moczowego. Dwa zachorowania u dziewczynki lub jedno u chłopca powinny nas skłonić do wykonania badań, które pozwolą wykluczyć chorobę. Zakażenie układu moczowego trudno przeoczyć: dziecko ma z reguły wysoką gorączkę. Ale zdarza się, że coś zamaskuje chorobę - np. dziecko dostało antybiotyk, ponieważ na zakażenie układu moczowego nałożyła się infekcja gardła. Antybiotyk zadziałał na tę drugą, ale zakażenie w obrębie układu moczowego zostało tylko przytłumione. Choroba toczy się nadal, w utajonej formie. Dlatego koniecznie zwróćmy uwagę, gdy dziecko skarży się na ból w dole brzucha, siusia często lub z bólem. A także gdy popuszcza mocz. Zaalarmować nas powinny też objawy z pozoru odległe: dziecko jest apatyczne, osłabione, ma anemię; mimo dobrego apetytu nie przybiera na wadze i słabo rośnie; jest blade i ma podkrążone oczy. Wszystko to może świadczyć o utajonym, przewlekłym stanie zapalnym w obrębie układu moczowego.

KONIECZNE BADANIA

Zawsze, kiedy dziecko ma gorączkę bez wyraźnej przyczyny, powinno się zbadać mocz. Drugi krok to badanie USG, które pozwala ocenić budowę układu moczowego.

Najczulszym badaniem, pomagającym ocenić stopień zaawansowania choroby, jest cystografia mikcyjna. Do pęcherza podaje się przez cewnik płyn ze środkiem kontrastowym, który w obrazie badania "zabarwia mocz". Pęcherz moczowy stopniowo wypełnia się płynem, dochodzi do oddania moczu, czyli mikcji, podczas której wykonuje się serię zdjęć rentgenowskich. Widać na nich, którędy płynie mocz - czy tylko w dół, jak powinien, czy też częściowo się cofa, i jak wysoko dociera. Innym ważnym badaniem jest scyntygrafia, która może wykazać stopień uszkodzenia nerek w przebiegu choroby refluksowej.

KIEDY OPERACJA

Jeśli badania potwierdzą, że dziecko cierpi na refluks, trzeba działać szybko. Ale to nie zawsze oznacza operację. W przypadku refluksu od pierwszego do trzeciego stopnia zwykle obywa się bez niej. Jest bowiem prawdopodobne, że malec z problemu wyrośnie - lepiej ułożą się ujścia moczowodów bądź też wzmocnią się mięśnie okalające ich ujście. Tymczasem dziecko trzeba obserwować i nie dopuszczać do zakażeń pęcherza. W tym celu profilaktycznie podaje się leki zapobiegające namnażaniu się bakterii, np. furagin, a także preparaty zakwaszające mocz (sok żurawinowy, witaminę C itp.), ponieważ bakterie nie lubią kwaśnego środowiska. Trzeba też raz w miesiącu robić badanie moczu< z posiewem, a raz w roku badanie cystograficzne, by sprawdzić, czy choroba nie postępuje.

Przy refluksie wyższego stopnia konieczny jest zabieg chirurgiczny. Czasem lekarz decyduje się na operację klasyczną, korygującą ujście moczowodów do pęcherza. Kiedy indziej wystarczy zabieg mniej inwazyjny, bez cięcia - przez cewkę moczową wprowadza się przewód, za pomocą którego ostrzy- kuje się ujście moczowodu do pęcherza np. sylikonem, kolagenem czy kwasem hialuronowym. To wzmacnia jej rusztowanie i uszczelnia ujście moczowodu. Zabieg trzeba powtarzać co kilka lat.

UWAGA DZIEWCZYNKI!

Refluks pęcherzowo-moczowodowy zdarza się u dziewczynek pięć razy częściej niż u chłopców. Dlatego, jeżeli dziewczynka ma jakieś podrażnienie czy stan zapalny narządów płciowych, trzeba zrobić badanie moczu, żeby sprawdzić, czy nie doszło do zakażenia.

Więcej o:
Copyright © Agora SA