Doula jest wsparciem nie tylko podczas porodu. "Najważniejszym celem douli jest dbanie o komfort kobiety"

- Zakres usług, jaki oferują doule jest szeroki. Jego podstawą jest towarzyszenie kobiecie i wspieranie jej na poszczególnych etapach jej macierzyńskiej drogi, które można podzielić na czas ciąży, porodu i połogu - o tym, kim jest doula i co daje kobiecie oraz jej bliskim rozmawiam z Izą Frankowską-Olech, certyfikowaną doulą.

Natalia Nocuń-Komorowska, eDziecko: Kim jest doula?

Iza Frankowska-Olech: Doula (z greckiego "kobieta, która służy") to profesjonalne wsparcie społeczne na etapie ciąży (a czasem i przygotowań do tego czasu), porodu i połogu. Obejmujące płaszczyznę emocjonalną, fizyczną i informacyjną.

Najczęściej (choć nie zawsze) doula jest też kobietą doświadczoną we własnym macierzyństwie, pełniącą rolę podobną do tej, jaką kiedyś miały kobiety ze starszych pokoleń, wprowadzając przyszłą, młodą mamę w świat macierzyństwa. Natomiast podstawą jest tu przede wszystkim profesjonalne szkolenie i aktualna wiedza.

Jednymi z najważniejszych zasad doul, jakimi kierują się w swojej pracy, są: dbanie o najwyższy komfort kobiety oraz służenie wiedzą i doświadczeniem. Przedstawianie możliwości, ale nie doradzanie poprzez wskazywanie gotowego rozwiązania. Bardzo ważne jest to, że to kobieta lub para (wsparcie douli może obejmować też najbliższych przyszłej mamy) podejmuje sama decyzje w oparciu o zdobytą wiedzę. Doula tłumaczy niezrozumiałe pojęcia, przedstawia możliwości, zawsze szanuje i akceptuje decyzję kobiety. Podąża za jej wyborami.

Bardzo ważnym aspektem pracy douli jest również budowanie poczucia kompetencji przyszłych rodziców. Poprzez wskazywanie im ich mocnych stron, potencjału, jaki w sobie mają oraz możliwości podejmowania ich własnych wyborów na podstawie zdobywanej wiedzy, doula stara się wesprzeć rodziców w poczuciu ich mocy i sprawczości.

Jak wygląda współpraca z doulą? Co oferuje?

Mam poczucie, że każda współpraca wygląda troszkę inaczej, ponieważ jest wyjściem naprzeciw potrzebom danej kobiety. To ona określa czego i jak dużo potrzebuje. Różne jesteśmy też my - doule, jako kobiety, różny mamy temperament. To, co na pewno nas łączy, to wiara w moc kobiety oraz, w przypadku doul zrzeszonych, kodeks i standardy pracy.

Zakres usług, jaki oferują doule jest szeroki. Jego podstawą jest towarzyszenie kobiecie i wspieranie jej na poszczególnych etapach jej macierzyńskiej drogi, które można podzielić na czas ciąży, porodu i połogu.

W czasie ciąży doula wspiera w pojawiających się emocjach. Jest też wrażliwym obserwatorem, którzy w razie potrzeby pokieruje też do innych profesjonalistów, w sytuacji, gdy potrzeby kobiety wykraczają poza kompetencje douli. Pomaga przygotować się do macierzyństwa, stworzyć listę potrzebnych kontaktów oraz rzeczy, przypomni o tym co ważne.

W terminie porodu doula zobowiązana jest do tzw. gotowości porodowej dwadzieścia cztery godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Co oznacza, że już dwa tygodnie przed planowanym terminem porodu jest przygotowana na to, że w każdej chwili może otrzymać wezwanie do porodu. Niezależnie od tego, czy jest to dzień czy noc, zobowiązana jest ,w określonym w umowie czasie, dojechać w miejsce, gdzie kobieta planuje rodzić. Jest to wymagana elastyczność wynikająca ze specyfiki zawodu, ujęta w Kodeksie Etycznym Doul ze Stowarzyszenia DOULA w Polsce.

W czasie porodu przede wszystkim dba o najwyższy komfort kobiety rodzącej. Jest jej wsparciem emocjonalnym, fizycznym i informacyjnym. Zna fizjologię porodu, wie jakie emocje mogą towarzyszyć kobiecie. Daje poczucie akceptacji, zrozumienia i poczucia bezpieczeństwa. Doula wierzy w kobietę oraz możliwości jej ciała, a także to, że poród mimo że jest wyzwaniem, może być wzmacniającym i pozytywnym wydarzeniem w życiu kobiety. Jest pełnym wiary w kobiecą moc kibicem rodzącej, motywuje, skupia uwagę na tym co pozytywne np. przerwy między skurczami, które dają chwilę wytchnienia.

Dbając o komfort fizyczny kobiety, odpowiada na jej potrzeby, stosuje niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu. Upewnia się, że rodząca ma wystarczająco dużo informacji, by podejmować decyzje. Swoim wsparciem obejmuje też osobę bliską kobiety, ponieważ i dla niej jest to wydarzenie nieznane, pełne skrajnych emocji.

Doula jest wsparciem podczas porodu.Doula jest wsparciem podczas porodu. fot. Shutterstock/Ken Tackett

W pierwszych godzinach po porodzie daje przede wszystkim przestrzeń tworzącej się rodzinie. Na specjalne życzenie kobiety, może uwiecznić na zdjęciach wzruszające, pierwsze chwile z nowo narodzonym dzieckiem. Przypomina rodzicom, o tym, co było dla nich ważne w kwestii pierwszych dwóch godzin po porodzie. W czasie, gdy dziecko jest ważone, mierzone i badane, doula asystuje kobiecie podczas prysznica i zmiany ubrania. Odpowiada na jej potrzeby emocjonalne i fizyczne w danym momencie.

W pierwszych tygodniach po porodzie doula wspiera kobietę i jej najbliższą rodzinę. Towarzyszy w tych obszarach, w których rodzice nie czują się pewni lub po prostu potrzebują obecności kogoś życzliwego i szanującego ich pierwsze, rodzicielskie wybory. Może podpowiedzieć, jak należy pielęgnować dziecko i jaki profesjonalista może ich wesprzeć swoją specjalistyczną wiedzą (np. położna, pediatra czy fizjoterapeuta). Może towarzyszyć podczas pierwszej kąpieli czy samodzielnego spaceru.

Certyfikowana doula wesprze także w zakresie prawidłowego przystawienia dziecka do piersi, odpowie na nurtujące rodziców pytania z zakresu fizjologii laktacji, w razie potrzeby wskaże potrzebę skorzystania ze wsparcia medycznego - doradcy laktacyjnego.

Na każdym z tych trzech etapów doula jest w stałym kontakcie telefoniczno-mailowym z kobietą. Częstotliwość i intensywność kontaktu zależy od potrzeb kobiety oraz tego, co zostało ustalone w umowie określającej zakres współpracy. Doula służy także bazą kontaktów do innych profesjonalistów, które przekazuje na życzenie kobiety, z którą współpracuje lub gdy widzi, że potrzeby kobiety wychodzą poza kompetencje douli.

Współpraca najczęściej kończy się wraz z końcem trwania połogu, czyli po około sześciu tygodniach. Na koniec kobieta może skorzystać "Rytuału Cerrada". Jest to masaż wykonywany przez dwie doule za pomocą meksykańskich szali rebozo (tradycyjne, meksykańskie położne wykorzystują je do masażu swoich podopiecznych w całym okresie okołoporodowym). W symboliczny sposób zamyka ciało kobiety po okresie ciąży i porodzie. Jest to zamknięcie zarówno w wymiarze fizycznym jak i emocjonalnym. Otwiera na nowy etap.

Objawy porodu u różnych kobiet mogą wyglądać zupełnie inaczej. Jak poznać czy to już?

Zobacz wideo

Kto może zostać doulą?

Doulą może zostać osoba, która czuje w sobie chęć i zasoby do wspierania kobiet i ich rodzin w czasie okołoporodowym. Szkolenia prowadzi Stowarzyszenie DOULA w Polsce, które powstało w 2011 roku. Kolejnym krokiem może być staż, czyli praca pod mentoringiem doświadczonej douli, zakończony egzaminem.

Czym się różni rola położnej od roli douli? Jakie mają zadania podczas porodu?

Wsparcie, jakie dają położna i doula doskonale się uzupełniają, dając kobiecie holistyczną opiekę. Obie dają kobiecie wsparcie na płaszczyźnie emocjonalnej, fizycznej i informacyjnej, troszcząc się o jej samopoczucie i pozytywne wspomnienia z porodu.

Najważniejszym celem douli jest dbanie o komfort kobiety. Nie zajmuje się kwestią medyczną porodu - nie bada, nie sprawdza tętna, to zadanie położnej.

Jeśli chcemy, aby doula towarzyszyła nam podczas porodu, kiedy powinniśmy zacząć się tym interesować?

Bardzo istotne są tu potrzeby kobiety i to, od kiedy takiego wsparcia potrzebuje. Niektóre kobiety zaczynają szukać swojej douli w okolicach szóstego-siódmego tygodnia ciąży, inne czekają z tym do ostatniej chwili. Na pewno im wcześniej zaczynamy takie poszukiwania, tym więcej mamy czasu, by spotkać się z kilkoma doulami, porozmawiać o tym jak pracują, poczuć czy to właśnie tę kobietę chcemy zaprosić do jednego z najważniejszych wydarzeń w życiu. Jest wtedy też czas, by wspólnie przygotować się do porodu, by nawiązała się więź między kobietą, a jej doulą.

Gdzie szukać douli?

W pierwszej kolejności, poleciłabym szukanie przez stronę Stowarzyszenia DOULA w Polsce. Jest tam spis doul, które odbyły szkolenie, znajdziemy też informacje, które z nich odbyły staż lub są w jego trakcie. Świetnie działa tu także poczta pantoflowa, często kobiety, które miały okazję współpracować z doulą z chęcią polecają ją znanym sobie kobietom czy na internetowych grupach tematycznych.

Na co zwracać uwagę podczas poszukiwań?

Na to jak się czujemy przy danej douli. Czy jest to kobieta, przy której będziemy się czuć swobodnie. Czy jest nić porozumienia.

Kolejną kwestią jest to czy jest to doula po szkoleniu, czy należy do stowarzyszenia zrzeszającego doule - wiemy wtedy, jakie standardy pracy ją obowiązują, a także, że stoi za nią konkretna organizacja, dbająca o jakość usług świadczonych przez członkinie.

Ile musimy zapłacić?

Koszt współpracy z doulą zależy zakresu umowy, w tym liczby spotkań, a także doświadczenia, tego czy jest to doula po szkoleniu podstawowym czy po przejściu procesu certyfikacji. Zazwyczaj koszt pakietu to kwota między 1 000 a 2 500 zł.

Czy powinniśmy zgłosić w szpitalu fakt, że będzie towarzyszyła nam doula?

Kobieta nie jest do tego zobligowana, standardy opieki okołoporodowej zapewniają możliwość posiadania wsparcia osoby spoza kadry medycznej. Jednocześnie danie szpitalowi znać o dodatkowym wsparciu w postaci douli, daje możliwość wcześniejszego poznania preferencji kobiety, poznania jej planu porodu. Otwiera drogę do tego, by o tych potrzebach porozmawiać, a także normalizuje i upowszechnia w naszym społeczeństwie taki rodzaj wsparcia w czasie porodu.

Czy obecność douli wyklucza obecność na sali porodowej innej osoby towarzyszącej, np. partnera lub przyjaciółki?

Z punktu widzenia kobiety lub pary nie. W porodach, w których towarzyszyłam parom cudowne było właśnie to, jak nasze działania wspólnie wspierały kobietę. Każdy ma swoje zadania do wykonania, każdy najlepiej jak może angażuje się w to, by zadbać o jak najwyższy komfort rodzącej. Często też nie tylko kobieta potrzebuje wsparcia, ale i partner, oni jako para. Oboje wchodzą w pierwsze takie wydarzenie w ich życiu, obojgu towarzyszą ogromne, często skrajne emocje, mogą czuć się niepewni, potrzebować kogoś, kto da im oparcie, kto zachowa spokój i profesjonalizm, przypomni o tym, co było dla nich ważne.
Niestety, rzeczywistość jest taka, że szpitale potrafią ten wybór ograniczać, zawężając wsparcie do jednej osoby dedykowanej kobiecie.

Czy możemy coś w tej sytuacji zrobić?

Można napisać prośbę do dyrekcji szpitala. Odnieść się do informacji, jakie znajdują się w opisie szpitala na www.gdzierodzic.info. Jeśli jest to ważna dla nas kwestia, a szpital, mimo naszej argumentacji, nie wyraża zgody, może warto rozważyć także inne placówki

Są sytuacje, kiedy doula nie może nam towarzyszyć?

Nagłe, ratujące życie mamy lub dziecka, cięcie cesarskie najczęściej jest sytuacją gdy nie ma przestrzeni na jakąkolwiek osobę spoza kadry medycznej. Są też sytuacje jak ta wspomniana wcześniej - kiedy szpital nie akceptuje wyboru kobiety, ograniczając wsparcie do jednej osoby.

Doula może towarzyszyć kobiecie także przed porodem oraz w czasie połogu.Doula może towarzyszyć kobiecie także przed porodem oraz w czasie połogu. fot. Shutterstock/Ken Tackett

A jak to wygląda podczas porodu domowego? Najczęściej kobiecie towarzyszą dwie położne, ktoś z rodziny. Czy obecność kolejnej osoby - douli, nie sprawia, że tych osób wokół rodzącej jest za dużo?

To, ile osób stanowi idealny team porodowy dla danej kobiety, zależy od niej samej. Dla jednej kobiety wsparcie położnych, douli, partnera czy innej bliskiej osoby, będzie tym, które zaspokoi jej potrzeby. Dla innej to będzie za dużo, a jeszcze inna zaprosi do tego wydarzenia zaufaną osobę zajmującą się fotografią, by mieć pamiątkę z tego wydarzenia. Cudownie to niedawno opisała Gosia Borecka, prezeska Stowarzyszenia DOULA w Polsce, pisząc, że kobieta zapamięta poród w sferze fizycznej, psychicznej i emocjonalnej na bardzo długo i na tych właśnie trzech płaszczyznach może potrzebować wsparcia. W zależności od tego, czego będzie potrzebować, różnie może sobie te akcenty rozłożyć, w różnym stopniu może potrzebować zaopiekowania jej głową, sercem i ciałem. Każda z osób oferujących wsparcie: doula, położna, bliska osoba w różnym stopniu może objąć te sfery, w zależności od kompetencji, jak i tego jak sami te akcenty w sobie mają rozłożone.

Doula zostaje z kobietą, gdy dziecko jest już na świecie.

Podstawą pracy douli jest ciągłość wsparcia. Dlatego też po przyjściu dziecka na świat, doula wciąż towarzyszy rodzicom. Wspiera w pierwszych chwilach rodzicielstwa, umacnia, służy swoją wiedzą, a także bazą kontaktów do innych specjalistów. To ogromnie ważne, szczególnie dla kobiety, by po pojawieniu się dziecka, mieć wokół siebie życzliwe kobiety, rozumiejące etap na jakim ona się znajduje, by budować swoją wioskę stanowiącą sieć wsparcia. Doula może być jej częścią. Wspólnie z przyjaciółką prowadzę cykl warsztatów rozwojowych dla mam małych dzieci "Wokół mamy". Spotykając się z grupą przez osiem tygodni (a nawet i więcej, ponieważ z potrzeby tych kobiet powstała część druga i trzecia naszego cyklu), widzimy, jak ogromnie ważne dla tych mam jest wsparcie. Zarówno to mama-mamie, jak i to medyczne, społeczne, a także to od najbliższych. Mamy więc tu cztery źródła, potrzebne do tego, by kobieta w spokoju i zaufaniu wzrastała w swoim macierzyństwie.

Podobnie jest w porodzie - trzeba tego wsparcia z kilku źródeł, by przyszła matka mogła narodzić się w poczuciu bezpieczeństwa, zaopiekowania i mocy jaka płynie z jej ciała.

***

Iza Frankowska-Olech, My Ohana - certyfikowana doula, promotorka karmienia piersią, instruktorka szkoły rodzenia, masażu dziecięcego i chustonoszenia. Założycielka Mlekoteki - corocznej akcji promującej mleko mamy i sieci grup wsparcia laktacyjnego. Współpracuje z Fundacją Promocji Karmienia Piersią. Spotyka się z rodzicami podczas indywidualnych konsultacji oraz warsztatów. Prowadzi szkolenia dla specjalistów pracujących z kobietami i rodzinami w okresie okołoporodowym. Współautorka książki "Ćwiczenia z tulenia na pierwsze 52 tygodnie z dzieckiem".

Więcej o:
Copyright © Agora SA