Zdrowa kobieta może zajść w ciążę niemal w każdym cyklu (choć w praktyce do zapłodnienia dochodzi rzadziej, statystycznie po pół roku starań). Jeśli współżyje bez zabezpieczenia ze zdrowym mężczyzną, to - uwzględniając czas trwania ciąży i kilkumiesięczny okres laktacji- są w stanie mieć około 15. dzieci. Mało kto jednak marzy o takim potomstwie. Dlatego wymyślono różne metody antykoncepcji.
Niektóre z nich mogą być stosowane w okresie karmienia, szersza gama jest do dyspozycji już po zakończeniu laktacji. Wybór metody zawsze dobrze jest skonsultować z lekarzem, oczywiście tylko on może przepisać środki dostępne na receptę lub aplikowane w gabinecie ginekologicznym.
Dla karmiących piersią
Metody naturalne
Jak działa?
Karmienie piersią hamuje owulację, pod warunkiem, że:
* niemowlę jest karmione piersią na żądanie i prócz mleka mamy nie dostaje nic innego,
* maluch nie ssie smoczka-uspokajacza, tylko maminą pierś,
* karmień jest co najmniej sześć razy na dobę, przerwy między nimi nigdy nie trwają dłużej niż sześć godzin (nawet w nocy), a łączny czas karmienia wynosi przynajmniej 100 minut.
Kobieta obserwuje wydzielinę z pochwy (nie można wówczas współżyć dzień po dniu, gdyż mogłoby to zmienić obraz wydzieliny). pojawienie się śluzu czy jakakolwiek inna zmiana może świadczyć o tym, że któryś z powyższych warunków nie został spełniony i kobieta być może odzyskuje płodność. Być może - bowiem zdarzają się po porodzie cykle bezowulacyjne z rozciągliwym śluzem. By mieć pewność, czy dochodzi już do owulacji, można mierzyć temperaturę (codziennie rano, od razu po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka, zawsze tym samym termometrem). Skok temperatury o minimum 0,2 stopnia w stosunku do najwyższego z sześciu ostatnich pomiarów, utrzymujący się przez kolejne trzy dni świadczy o przebytej owulacji. Kobieta znów może zajść w ciążę. Gdy dojdzie do owulacji, postępuje zgodnie z zasadami metody objawowo-termicznej. Wyczerpujące informacje na temat naturalnych metod planowania rodziny, także po porodzie znajdziecie na forum Naturalne Planowanie Rodziny
Dla kogo?
Dla par, które cenią sobie życie zgodne z zasadami natury i nie chcą ingerować w swoją płodność. Dla partnerów uważnych, dokładnych, gotowych do wyrzeczeń, współpracujących ze sobą (np. nocne wstawanie matki do dziecka może zaburzyć poranne odczyty temperatury).
Plusy
Są to metody w pełni "ekologicznie", kobieta nie zażywa żadnych środków, które mogłyby wpłynąć na jej organizm. Metody naturalne pozwalają lepiej poznać swój organizm, kontrolować cykle, wyczulają na nieprawidłowości. Stosowane po okresie karmienia są w szybko odwracalne - przy planowaniu następnego dziecka wystarczy współżyć w okresie płodnym.
Minusy
Wymagają czasowej abstynencji seksualnej. Mogą być zawodne, szczególnie u nowicjuszy i jeśli nie zostaną spełnione wszystkie warunki metody. Gdy wróci owulacja, z dużą pewnością można korzystać z okresu niepłodności poowulacyjnej; niepłodność przedowulacyjna jest względna, szczególnie że cykle po porodzie mogą różnić się od tych sprzed porodu i okres płodny może teraz wypadać w innych dniach cyklu.
Trzeba pamiętać, że hamujący wpływ karmienia na owulację może minąć, gdy dziecko uczy się ssać efektywniej, a jego jadłospis nie ogranicza się już do mleka mamy
Prezerwatywa
Jak działa?
W sposób mechaniczny chroni przed kontaktem plemników z dojrzałym jajeczkiem. Wiele prezerwatyw ma w swym składzie dodatkowo środek plemnikobójczy. Prezerwatywa jest skuteczną metodą, pod warunkiem, że korzystamy z produktu dobrej jakości (i odpowiednio przechowywanego) i używamy go zgodnie z instrukcją. Wiele par boi się pęknięcia czy zsunięcia prezerwatywy - ryzyko zmniejsza się, jeśli rozmiar kondomu jest dobrze dobrany, a kobieta zadba o odpowiednie nawilżenie pochwy (można użyć specjalnego nawilżającego żelu intymnego).
Dla kogo?
Dla par, które akceptują konieczność wprowadzenia takiej mechanicznej bariery i potrafią odpowiednio z niej korzystać.
Plusy
Wiele par chwali sobie tę metodę, jako skuteczną (szczególnie skuteczną, jeśli połączymy ją z obserwacją w metodach naturalnych), nieingerującą w zdrowie. Prezerwatywy dodatkowo chronią przed zakażeniami intymnymi. Nawilżane przypadną do gustu paniom cierpiącym na nadmierną suchość pochwy.
Minusy
Niektórzy panowie skarżą się na gorszą jakość doznań, choć inni właśnie chwalą sobie tę metodę (czasem pozwala na opóźnienie wytrysku, dłuższe utrzymanie erekcji). Konieczność założenia prezerwatywy nieco mąci spontaniczność seksu (choć i na to można wymyślić sposób)...
Minipigułka (produkt dostępny w Polsce pod nazwą Cerazette)
Doustna pigułka antykoncepcyjna zawierająca wyłącznie progestagen, stworzona z myślą o karmiących mamach. Niewielka ilość hormonu przedostaje się do pokarmu, ale - jak twierdzi producent- nie wpływa na zdrowie dziecka. Minipigułka przede wszystkim zagęszcza śluz, utrudniając plemnikom przedostanie się przez szyjkę macicy i hamuje rozwój błony śluzowej macicy (zachodzący regularnie w miesięcznym cyklu), co uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka. Znacznie też zmniejsza prawdopodobieństwo owulacji, ale nie wyklucza jej w 100 proc.
Dla kogo?
Dla kobiet zdecydowanych na wygodę stosowania antykoncepcji hormonalnej i dobrze ją tolerujących.
Plusy
Pozwala na spontaniczny seks, bez żadnych obliczeń, obserwacji i dodatkowych zabezpieczeń. Jedyna pigułka doustna stosowana przy karmieniu piersią.
Minusy
Może wywołać dodatkowe plamienia i krwawienia z pochwy. Ważne, by brać ją regularnie o tej samej porze, to metoda bardziej "czuła" na odstępstwa czasowe.
Hormonalny zastrzyk domięśniowy (środek dostępny w Polsce pod nazwą Depo-Provera)
Jak działa?
Zawiera progestagen. Działa przez trzy miesiące. Hamuje owulację i rozwój błony śluzowej macicy, zagęszcza śluz szyjkowy, utrudniając przenikanie plemników do jajowodów.
Dla kogo?
To dobra metoda dla pań zdecydowanych na antykoncepcję hormalną, ale zapominających o codziennym przyjmowaniu tabletki. Lekarz może zalecać tę metodę, jeśli z powodów zdrowotnych niewskazana jest antykoncepcja doustna.
Plusy
Powtarza się go co trzy miesiące, więc o podaniu następnej dawki trzeba pamiętać tylko 4 razy w roku. Działa z pominięciem przewodu pokarmowego.
Minusy
Nie można go odstawić z dnia na dzień jak tabletki, a więc ewentualne efekty uboczne (drażliwość, obniżenie libido, przyrost masy ciała, nudności, zmiany skórne, nadwrażliwość piersi, plamienia, krwawienia lub zanik krwawienia miesięcznego) utrzymują się przez całe trzy miesiące działania. Powrót do pełnej płodności trwa ok. roku po odstawieniu tej metody.
Wkładka wewnątrzmaciczna uwalniająca hormony (środek dostępny w Polsce pod nazwą Mirena)
Jak działa?
Wkładka umieszczona w ścianie macicy uwalnia równe, niewielkie dawki progestagenu, który działa miejscowo (w przeciwieństwie do środków doustnych, domięśniowych i przezskórnych). Hamuje rozwój błony śluzowej macicy, uniemożliwia plemnikom przeniknięcie bariery gęstego śluzu szyjkowego, upośledza ich zdolność do połączenia się z komórką jajową. Działa przez pięć lat, ale można ją wyjąć wcześniej (powrót do płodności jest indywidualny, zdarza się już w pierwszym miesiącu po usunięciu wkładki).
Dla kogo?
Dla zapominalskich, dla kobiet z chorobami układu pokarmowego. Dla pań zdecydowanych na nieco dłuższą przerwę w prokreacji (wkładkę można usunąć w każdej chwili, ale z racji kosztów założenia jest nieopłacalne)
Plusy
Najskuteczniejsza znana metoda antykoncepcyjna. Działa przez pięć lat. Zmniejsza lub hamuje krwawienie miesięczne.
Minusy
Założenie wkładki to duży jednorazowy wydatek (choć rozpisany na 5 lat staje się całkiem niskim kosztem).
Brak miesiączek (który może, choć nie musi towarzyszyć tej metodzie) dla części kobiet jest trudny do zaakceptowania
Wkładka wewnątrzmaciczna bez hormonów
Jak działa?
Działa miejscowo w macicy na podobnej zasadzie jak wkładka hormonalna, jednak nie hamuje tak bardzo rozwoju śluzówki macicy, zagęszcza śluz szyjkowy i utrudnia plemnikom drogę do jajowodów. Wkładki zakłada lekarz ginekolog, można je zakładać już w 6 tygodni po porodzie, a potem najlepiej w czasie miesiączki.
Dla kogo?
Dla kobiet, które wolą metody niehormonalne, skuteczne i nie wymagające specjalnej dyscypliny.
Plusy
Równie skuteczna jak tabletki antykoncepcyjne. Stosuje się raz na 3-4 lata.
Minusy
Może powodować obfitsze miesiączki. Nie poleca się tej metody przy skłonnościach do stanów zapalnych dróg rodnych.
Po zakończeniu karmienia
Gdy laktacja dobiegnie końca, można wybierać wśród wszystkich dostępnych metod - oczywiście dostosowując wybór do stanu zdrowia, stylu życia, przekonań itp. Nadal można korzystać z metod przewidzianych dla kobiet karmiących. Oczywiście w przypadku naturalnych metod planowania rodziny zmienią się obserwowane objawy. U wielu kobiet dopiero zupełne zakończenie laktacji doprowadzi do pierwszej owulacji. Pierwsze cykle po zakończeniu karmienia mogą odbiegać od normy, trzeba więc będzie szczególnie uważać i dla pewności (jeśli nam na niej zależy) ufać raczej w niepłodność poowulacyjną.
Dla kobiet, które nie karmią piersią, dostępna jest także antykoncepcja hormonalna wykorzystująca preparaty estrogenowe. Są to pigułki (jedno-, dwu- i trójfazowe) do stosowania codziennego oraz plastry antykoncepcyjne, w których odpowiednia dawka estrogenów podawana jest przezskórnie (zmienia się je co tydzień). Wyboru środka hormonalnego dokonuje pacjentka wraz z lekarzem, który dostosowuje rodzaj leku do stanu jej zdrowia.
