Antykoncepcja po porodzie: przewodnik po dostępnych metodach

Metody antykoncepcji po porodzie: sprawdź, co wolno stosować kobiecie karmiącej piersią, a jakie opcje ma matka podająca niemowlęciu mleko modyfikowane.

Urodziłaś niedawno dziecko i w najbliższym czasie nie planujesz kolejnego albo w ogóle nie chcesz mieć więcej dzieci? Dr Grzegorz Południewski, ginekolog-połoznik, podpowiada, jakie metody antykoncepcji można stosować po porodzie, jeśli karmi się piersią, a jakie, gdy podajemy niemowlęciu mleko modyfikowane lub zakończyłyśmy laktację.

Kiedy wrócić do współżycia?

Za graniczny moment, po którym kobieta może powrócić po porodzie do aktywnego pożycia seksualnego, przyjęło się uważać 6 tygodni, czyli zakończenie połogu. Jednak wiele kobiet podejmuje współżycie wcześniej, a niektóre badania mówią nawet o około 80 proc. młodych matek współżyjących już po 4 tygodniach od porodu. - To nie jest tak, że jest to absolutnie zabronione przed upływem 6 tygodni. Chodzi tu głównie o sytuacje, w których występuje krwawienie, wdaje się stan zapalny lub coś się dzieje w obrębie macicy: wtedy rzeczywiście przez te 6 tygodni po porodzie nie powinno się współżyć - wyjaśnia dr Południewski. - Trzeba po prostu zdawać sobie sprawę z tego, że zmiany związane z ciążą muszą się cofnąć.

W momencie, w którym podejmujemy aktywność seksualną, musimy zdecydować się na dogodną formę antykoncepcji, jeśli planujemy w najbliższej przyszłości mieć dziecka. Dotyczy to także czasu po porodzie: - Kobietom po porodzie poleca się antykoncepcję, która może być stosowana na kilka sposobów - mówi dr Południewski. - Wybór metody uzależniony jest przede wszystkim od tego, czy kobieta karmi piersią, czy nie.

Antykoncepcja dla matki karmiącej piersią

- Matki karmiące mają jedną opcję: jeśli nie chcą mieć w najbliższej przyszłości kolejnego dziecka to muszą stosować antykoncepcję - podkreśla dr Grzegorz Południewski. Jakie metody zapobiegania ciaży są bezpieczne w czasie karmienia piersią, a które są niedozwolone bądź nieskuteczne?

- Laktacja

Zacznijmy od obalenia mitu: - Laktacja nie jest metodą antykoncepcji, jest tylko okresem obniżonej płodności - dr Południewski prosi o stanowcze podkreślenie tej informacji. W okresie laktacji rzeczywiście zachodzi zmniejszenie płodności, które nie jest jednak jej zahamowaniem, nie można więc traktować karmienia piersią jako metody zapobiegania kolejnej ciąży. - Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że w przeciągu mniej więcej pół roku takiej "antykoncepcji" około 10 proc. kobiet zachodzi w ciążę, a po roku jest ich nawet do 20-kilku proc. - mówi ginekolog i podkreśla, że nie jest to oczekiwany współcześnie wskaźnik antykoncepcji.

- Metody naturalne

Metody okresowej abstynencji seksualnej, jak brzmi poprawna medycznie nazwa naturalnych metod planowania rodziny, nie powinny być stosowane w okresie laktacji i w okresie połogu. - Ten okres charakteryzuje się niestabilnością i ciągłymi zmianami w organizmie, dlatego w konsekwencji bardzo łatwo o błąd - wyjaśnia dr Południewski. Dlatego też tzw. metody naturalne, w tym kalendarzyk małżeński czy metody objawowo-termiczne, nie nadają się do stosowania jako antykoncepcja u kobiet w okresie laktacji i w połogu. Do naturalnych metod planowania rodziny można więc sięgnąć dopiero po powrocie normalnych cykli.

- Mechaniczne metody antykoncepcji: prezerwatywa i inne

Prezerwatywa, kapturek naszyjkowy czy diafragma zaliczane są do mechanicznych sposobów antykoncepcji, których działanie polega na uniemożliwieniu plemnikom dotarcia do macicy i jajowodów. Metody te są dozwolone podczas laktacji. Najbardziej popularna jest prezerwatywa dla mężczyzn, polecana szczególnie w sytuacji, gdy para wcześnie zaczyna współżycie po porodzie - jej stosowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji.

- Antykoncepcja hormonalna: pigułki

Antykoncepcję hormonalną możemy stosować od 6 tygodnia po porodzie. W trakcie laktacji stosuje się antykoncepcję zawierającą jeden hormon: progestagen. W Polsce dostępnych jest kilka identycznych preparatów, oferowanych pod różnymi nazwami. Wszystkie z nich zawierają tylko progestagen i można je bezpiecznie stosować podczas karmienia. Dr Grzegorz Południewski twierdzi, że te preparaty (m.in. Cerazette, Azalia) są bardzo skuteczną metodą antykoncepcji, zarówno w czasie laktacji, jak i poza nią. Poza tym wieloletnie badania wykazują, że nie mają one żadnego wpływu na ilość czy jakość mleka, jak również na samopoczucie i zdrowie niemowlęcia. Ten rodzaj pigułek antykoncepcyjnych zażywa się bez żadnych przerw, a efekt zabezpieczenia przed ciążą osiąga się po tygodniu od rozpoczęcia ich stosowania.

- Wkładki wewnątrzmaciczne

Na rynku dostępne są dwa rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych i oba można założyć już po 6 tygodniach od porodu. Klasyczna wkładka miedziana to jedna z mechanicznych metod zapobiegania ciąży, a jej działanie antykoncepcyjne polega na zagęszczaniu śluzu szyjkowego i utrudnieniu plemnikom dotarcia do jajowodów. Jej skuteczność jest oceniana bardzo wysoko. - Decydując się na wkładkę, warto jednak uwzględnić planowany czas do kolejnej ciąży - zauważa dr Południewski. - Jeśli kobieta pragnie mieś dziecko niedługo, to stosowanie wkładki nie ma sensu, bo zakłada się ją na 3-5 lat.

Na podobnej zasadzie działa także wkładka hormonalna, w Polsce dostępna pod nazwą Mirena. Zakłada się ją na 5 lat. Uznawana jest za najskuteczniejszy środek antykoncepcyjny na rynku, bo oprócz działania typowego dla wkładki wewnątrzmacicznej, czyli zagęszczania śluzu szyjkowego, Mirena wyposażona jest w zbiorniczek z hormonem, progestagenem. - Działa jak pigułka założona w jamie macicy - wyjaśnia dr Południewski. - Uwalnia niewielką ilość hormonów w macicy i w konsekwencji daje bardzo dobry efekt antykoncepcyjny, a do tego jest bezpieczna w okresie laktacji. Poza tym taka wkładka utrzymuje stały, równy poziom hormonów: nie ma tu wahnięć i błędów, które mogą wynikać z nieprawidłowego zażycia pigułki albo jej pominięcia.

- Antykoncepcja hormonalna: zastrzyk

Na polskim rynku dostępny jest również zastrzyk hormonalny o nazwie Depo-Provera. Producent określa jego skuteczność na trzy miesiące, jednak okres zahamowania płodności jest często dłuższy i może utrzymywać się nawet do trzech lat - jest to trudne do zmierzenia i poważnie utrudnia sterowanie cyklem miesięcznym. Do poważnych minusów zastrzyku można też zaliczyć ewentualne skutki uboczne, które zdarzają się podczas zażywania środków antykoncepcyjnych - jeśli wystąpią po zastosowaniu Depo-Provera, będą utrzymywać się przez cały okres działania zastrzyku. Zaletą zastrzyku hormonalnego jest niewątpliwie fakt, że nie trzeba pamiętać o regularnym, codziennym zażywaniu pigułki czy stosowaniu innej formy antykoncepcji.

Antykoncepcja dla matki niekarmiącej piersią

Jeśli po porodzie nie karmisz piersią, możesz zacząć stosować normalną antykoncepcję hormonalną już po 6 tygodniach. Poniższe propozycje dotyczą także kobiet, które zakończyły karmienie piersią i u których nie występuje już laktacja, a ich cykle miesięczne są w pełni uregulowane.

- Pigułki antykoncepcyjne

Pigułki antykoncepcyjne (jedno-, dwu- i trójfazowe) uważa się za najbardziej efektywną metodę zapobiegania ciąży po zakończeniu laktacji. Może się jednak zdarzyć, że kobieta po porodzie nie będzie mogła wrócić do pigułek, które zażywała przed ciążą: - Nie jest to regułą, ale bardzo często obserwuję, że pacjentki, które przed ciążą stosowały antykoncepcję o niskich dawkach hormonów, po ciąży przy takich dawkach nie czują się komfortowo i wtedy potrzebne są trochę wyższe dawki estradiolu - mówi dr Grzegorz Południewski. O doborze odpowiedniego dla danej kobiety preparatu antykoncepcyjnego decyduje lekarz.

- Pozostała antykoncepcja hormonalna

Kobieta niekarmiąca piersią może zdecydować się także na plastry antykoncepcyjne, zmieniane co tydzień (estrogen podawany jest przez skórę) oraz hormonalny krążek dopochwowy o nazwie NuvaRing, który zakłada się na trzy tygodnie. Oba rozwiązania, jak mówi dr Grzegorz Południewski, są coraz częściej wybierane przez Polki.

Decydując się na którąś z opisanych powyżej metod antykoncepcji, kobieta powinna przede wszystkim wziąć pod uwagę swój stan zdrowia, to czy karmi piersią oraz to czy - lub kiedy - planuje kolejną ciążę, dlatego wybór odpowiedniej antykoncepcji zawsze powinna poprzedzić rozmowa z ginekologiem.

Więcej o:
Copyright © Agora SA