Antykoncepcja na miarę

Niedawno urodziło się wam dziecko. Być może chcecie mieć kolejne, ale wolicie chwilę odczekać. Oto przewodnik po metodach antykoncepcji, które może stosować kobieta karmiąca piersią.

W kulturach tradycyjnych, gdzie kobiety nie stosują środków antykoncepcyjnych, a mleko mamy jest głównym źródłem pożywienia malucha w pierwszym roku życia, kobiety rodzą dzieci co półtora, dwa lata. Dlaczego nie zachodzą w ciążę od razu, choć nie stosują antykoncepcji? Związane jest to z tym, że czas laktacji jest dla kobiety okresem obniżonej płodności, szczególnie na początku, kiedy dziecko jest karmione wyłącznie piersią. Obniżona płodność to nie to samo, co pewne zabezpieczenie przed ciążą. Jeśli chcecie stosować naturalne metody planowania rodziny, musicie poznać ich zasady. Zastanawiając się nad wyborem metody antykoncepcji, pamiętajcie, że stosowanie dwuskładnikowej pigułki antykoncepcyjnej w okresie karmienia nie jest wskazane. Zawiera ona dużą dawkę estrogenu, który hamuje laktację i powoduje słabszy przyrost wagi niemowląt. Na szczęście macie do wyboru wiele innych metod zapobiegania ciąży.

Metody naturalne

W okresie karmienia owulacja jest zahamowana: jeśli:

niemowlę jest karmione piersią na żądanie i prócz mleka mamy nie dostaje nic innego;

maluch nie ssie smoczka uspokajacza, tylko maminą pierś;

karmień jest co najmniej 6 na dobę, przerwy między nimi nigdy nie trwają dłużej niż 6 godzin (nawet w nocy), a łączny czas karmienia wynosi przynajmniej 100 minut.

Na czym to polega?

Kobieta obserwuje wydzielinę z pochwy (nie można wówczas współżyć dzień po dniu, gdyż mogłoby to zmienić obraz wydzieliny). Pojawienie się śluzu czy jakakolwiek inna zmiana może świadczyć o tym, że któryś z powyższych warunków nie został spełniony i kobieta być może odzyskuje płodność. By mieć pewność, czy dochodzi do owulacji, można mierzyć temperaturę (codziennie rano, od razu po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka, zawsze tym samym termometrem). Skok temperatury o minimum 0,2°C w stosunku do najwyższego z sześciu ostatnich pomiarów, który utrzymuje się przez kolejne trzy dni, to dowód, że doszło do owulacji. Wyczerpujące informacje na ten temat znajdziecie na forum Naturalne Planowanie Rodziny.

Dla kogo?

Dla par, które cenią sobie życie zgodne z zasadami natury i nie chcą ingerować w swoją płodność. Dla partnerów uważnych, dokładnych, gotowych do wyrzeczeń, współpracujących ze sobą (np. nocne wstawanie matki do dziecka może zaburzyć poranne odczyty temperatury).

Plusy

Metody w pełni "ekologiczne", kobieta nie zażywa żadnych środków, które mogłyby wpłynąć na jej organizm. Metody naturalne pozwalają lepiej poznać swój organizm, kontrolować cykle, wyczulają na nieprawidłowości. Stosowane po okresie karmienia są szybko odwracalne.

Minusy

Wymagają czasowej abstynencji seksualnej. Mogą być zawodne, szczególnie u nowicjuszy. Gdy wróci owulacja, z dużą pewnością można korzystać z okresu niepłodności poowulacyjnej; niepłodność przedowulacyjna jest względna, tym bardziej że cykle po porodzie mogą różnić się od tych sprzed porodu.

Prezerwatywa

Jak działa?

W sposób mechaniczny chroni przed kontaktem plemników z dojrzałym jajeczkiem. Wiele prezerwatyw zawiera dodatkowo środek plemnikobójczy. Prezerwatywa jest skuteczną metodą, pod warunkiem że korzysta się z produktu dobrej jakości (i odpowiednio przechowywanego) i używa go zgodnie z instrukcją. Wiele par boi się pęknięcia czy zsunięcia prezerwatywy - ryzyko zmniejsza się, jeśli rozmiar kondomu jest dobrze dobrany, a kobieta zadba o odpowiednie nawilżenie pochwy (można użyć specjalnego nawilżającego żelu intymnego).

Dla kogo?

Dla par, które akceptują konieczność wprowadzenia takiej mechanicznej bariery i potrafią odpowiednio z niej korzystać.

Plusy

Wiele par chwali sobie tę metodę jako skuteczną (szczególnie jeśli połączymy ją z obserwacją w metodach naturalnych), nieingerującą w zdrowie. Prezerwatywy dodatkowo chronią przed zakażeniami. Nawilżane przypadną do gustu paniom cierpiącym na suchość pochwy.

Minusy

Niektórzy mężczyźni skarżą się na gorszą jakość doznań, choć inni właśnie chwalą sobie tę metodę (czasem pozwala na opóźnienie wytrysku, dłuższe utrzymanie erekcji). Konieczność założenia prezerwatywy zdaniem niektórych nieco mąci spontaniczność seksu.

Minipigułka

(produkt dostępny w Polsce pod nazwą Cerazette, Azalia, Limetic, Symonette)

Jak działa?

Doustna pigułka antykoncepcyjna zawierająca wyłącznie progestagen, stworzona z myślą o mamach karmiących piersią. Do pokarmu przedostaje się niewielka ilość hormonu, ale - jak twierdzą producenci - nie wpływa na zdrowie dziecka. Działanie minipigułki polega przede wszystkim na zagęszczaniu śluzu, co utrudnia plemnikom przedostanie się przez szyjkę macicy i hamuje rozwój błony śluzowej macicy. To uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka. Znacznie też zmniejsza prawdopodobieństwo owulacji, choć nie wyklucza jej w 100 procentach.

Dla kogo?

Dla kobiet zdecydowanych na wygodę stosowania antykoncepcji hormonalnej i dobrze ją tolerujących.

Plusy

Pozwala na seks spontaniczny, bez obserwacji, obliczeń i dodatkowych zabezpieczeń.

Minusy

Może wywołać dodatkowe plamienia i krwawienia z pochwy. W związku z tym, że ta metoda jest czuła na odstępstwa czasowe, pigułkę trzeba brać regularnie o tej samej porze.

Hormonalny zastrzyk domięśniowy

(środek dostępny w Polsce pod nazwą Depo-Provera)

Jak działa?

Zawiera progestagen. Hamuje owulację i rozwój błony śluzowej macicy, zagęszcza śluz szyjkowy, utrudniając przenikanie plemników do jajowodów. Działa przez 3 miesiące.

Dla kogo?

To dobra metoda dla pań zdecydowanych na antykoncepcję hormonalną, ale zapominających o codziennym przyjmowaniu tabletki. Lekarz może zalecać tę metodę, jeśli z powodów zdrowotnych antykoncepcja doustna jest niewskazana.

Plusy

Działa z pominięciem przewodu pokarmowego. Zastrzyk trzeba powtarzać co trzy miesiące, więc o podaniu następnej dawki trzeba pamiętać tylko cztery razy w roku, a nie codziennie, jak w przypadku pigułki antykoncepcyjnej.

Minusy

Nie można go odstawić z dnia na dzień jak tabletki, a więc ewentualne efekty uboczne (drażliwość, obniżenie libido, przyrost masy ciała, nudności, zmiany skórne, nadwrażliwość piersi, plamienia) utrzymują się przez trzy miesiące działania. Ponadto powrót do pełnej płodności trwa około roku po odstawieniu tej metody.

Wkładka wewnątrzmaciczna uwalniająca hormony

środki dostępne w Polsce: Mirena (system działający przez 5 lat) i Jaydess (działająca 3 lata, uwalnia mniejsze dawki hormonu)

Jak działa?

Umieszczona w ścianie macicy uwalnia równe, niewielkie dawki progestagenu, który działa miejscowo. Hamuje rozwój błony śluzowej macicy, uniemożliwia plemnikom przeniknięcie bariery gęstego śluzu szyjkowego i zmniejsza ich zdolność do połączenia się z komórką jajową. Działa przez 5 lat lub przez 3 lata, ale można ją wyjąć wcześniej (powrót do płodności jest indywidualny, zdarza się już w pierwszym miesiącu po usunięciu wkładki).

Dla kogo?

Dla zapominalskich, dla kobiet z chorobami układu pokarmowego. Dla pań zdecydowanych na nieco dłuższą przerwę w prokreacji (wkładkę można usunąć w każdej chwili, ale z racji kosztów założenia jest to nieopłacalne).

Plusy

Najskuteczniejsza metoda antykoncepcyjna. Działa długo, nie trzeba pamiętać o jej codziennym stosowaniu. Zmniejsza lub hamuje okres.

Minusy

Założenie wkładki to duży jednorazowy wydatek. Brak miesiączek mogący towarzyszyć tej metodzie dla części kobiet jest trudny do zaakceptowania.

Wkładka wewnątrzmaciczna bez hormonów

Jak działa?

Wkładka taka zagęszcza śluz szyjkowy i utrudnia plemnikom drogę do jajowodów. W odróżnieniu od wkładki hormonalnej, ta nie hamuje tak bardzo rozwoju śluzówki macicy. Wkładkę ginekolog może założyć już 6 tygodni po porodzie, najlepiej w czasie trwania miesiączki.

Dla kogo?

Dla kobiet, które wolą metody niehormonalne i nie wymagające specjalnej dyscypliny.

Plusy

Równie skuteczna jak tabletki antykoncepcyjne. Wkładkę bez hormonów należy wymieniać co 3-4 lata.

Minusy

Może powodować obfitsze miesiączki. Metody nie poleca się przy skłonnościach do stanów zapalnych dróg rodnych.

Po zakończeniu karmienia

Gdy kobieta podejmuje decyzję o zakończeniu karmienia piersią, para może wybierać wśród wszystkich dostępnych metod - dostosowując wybór do stanu zdrowia, stylu życia i przekonań. Nadal może także korzystać z metod przewidzianych w czasie laktacji. Oczywiście przy naturalnych metodach planowania rodziny zmienią się obserwowane objawy. U wielu kobiet dopiero zupełne zakończenie laktacji doprowadzi do pierwszej owulacji. Pierwsze cykle po zakończeniu karmienia mogą odbiegać od normy, trzeba więc wówczas szczególnie uważać i dla pewności (jeśli nam na niej zależy) ufać raczej w niepłodność poowulacyjną. Dla kobiet, które nie karmią piersią, dostępna jest również antykoncepcja hormonalna wykorzystująca preparaty estrogenowe. Są to pigułki (jedno-, dwu- i trójfazowe) do stosowania codziennego oraz plastry antykoncepcyjne, w których odpowiednia dawka estrogenów podawana jest przezskórnie (zmienia się je co tydzień), a także krążki dopochwowe uwalniające hormony. Wyboru środka hormonalnego dokonuje pacjentka wraz z lekarzem, który dostosowuje rodzaj leku do stanu jej zdrowia.

Konsultacja: lek. med. Agnieszka Kurczuk-Powolny, ginekolog

Więcej o:
Copyright © Agora SA