Dzieci z HIV: objawy i leczenie zakażenia

Dzieci z HIV, o ile nie ma przeciwwskazań medycznych, mogą prowadzić taki sam tryb życia jak ich rówieśnicy. W codziennych kontaktach nie stanowią zagrożenia dla innych. Przytulanie się, zabawa czy dotyk nie stanowią ryzyka dla osób niezakażonych. Dzieci z HIV mogą funkcjonować dzięki lekom antyretrowirusowym.

Dzieci z HIV stanowią nieliczną grupę. W Polsce od 1985 r. rozpoznano zakażenie u 160 dzieci, szacunkowa liczba zakażonych dzieci wynosi około 1000. Dzieci zakażone HIV mogą normalnie funkcjonować w rodzinie i w społeczeństwie. Nie zagrażają otoczeniu, jeśli są przestrzegane podstawowe zasady higieny i bezpieczeństwa.

Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała raport, w którym określa 10 największych zagrożeń zdrowotnych dla ludzkości w 2019 roku. Na liście po raz pierwszy znalazła się odmowa szczepień, zakwalifikowana jako globalny problem.

Zobacz wideo

HIV i AIDS - co to takiego?

Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) niszczy lub upośledza funkcje komórek układu odpornościowego. Zakażenie nim oznacza postępujące osłabianie układu odpornościowego, co prowadzi do niedoboru odporności. Najbardziej zaawansowanych stadiów zakażenia HIV dotyczy AIDS. To zespół nabytego niedoboru odporności. Według szacunków WHO i UNAIDS pod koniec 2016 r. na świecie żyło 36,7 miliona ludzi z HIV.

Szacuje się, że czas pomiędzy nabyciem wirusa HIV a postawieniem diagnozy AIDS wynosi zwykle od 10 do 15 lat, czasem dłużej. Inaczej sytuacja wygląda u dzieci. Zakażenie HIV u najmłodszych pacjentów w początkowym okresie ma bardzo gwałtowny przebieg, a zakażenie postępuje szybciej niż u osoby dorosłej. Nawet u 20 proc. dzieci w ciągu pierwszego roku życia rozwija się AIDS, u większości pozostałych choroba przechodzi w stadium schyłkowe do końca siódmego roku życia.

Dzieci z HIV - drogi zakażenia

Jak wirusem HIV zakażają się dzieci? W większości przypadków od swoich matek, najczęściej podczas porodu i karmienia piersią, rzadziej w czasie ciąży. Ryzyko zakażenia dziecka przez matkę wirusem HIV (tzw. transmisja wertykalna) wynosi wśród kobiet w Europie nawet 30 proc.

W ponad 90 proc. przypadków do zakażenia HIV dzieci dochodzi w czasie ciąży, porodu i karmienia piersią. Wśród starszych dzieci do zakażeń dochodzi w taki sam sposób jak u dorosłych. HIV może być bowiem przenoszony przez stosunek seksualny pochwowy lub analny bez zabezpieczenia oraz seks oralny z zakażoną osobą. Inne drogi zakażenia to transfuzja zanieczyszczonej krwi, używanie zanieczyszczonych igieł, strzykawek, sprzętu chirurgicznego lub ostrych narzędzi.

W Polsce zakażenia u dzieci najczęściej wynikają z braku rozpoznania zakażenia u matki. Gdy kobieta wie o zakażeniu i pozostaje pod opieką specjalisty, szanse na urodzenie zdrowego dziecka wynoszą niemal 99 proc.

Ciężarna z HIV. Profilaktyka

Ponieważ dzieci w Polsce ulegają zakażeniu prawie wyłącznie drogą wertykalną, w latach 90. XX wieku wdrożono program profilaktyki zakażenia HIV w czasie ciąży, porodu oraz po urodzeniu dziecka. Dzięki temu zanotowano spadek zakażeń HIV wśród dzieci urodzonych przez matki zakażone HIV z 25-30 proc. do poniżej dwóch procent. Główne zasady programu obejmują:

  • podawanie kobiecie ciężarnej drogą doustną od 14. tygodnia ciąży leków antyretrowirusowych, podanie ciężarnej podczas porodu leku drogą dożylną,
  • zlecenie nowo narodzonemu dziecku leku antyretrowirusowego, który należy podawać przez pierwszych sześć tygodni życia,
  • przeprowadzenie akcji porodowej zgodnie z rekomendacjami PTN AIDS,
  • ograniczanie kontaktu noworodka z krwią podczas porodu przez preferowanie cięcia cesarskiego oraz możliwie jak najszybsze dokonywanie zabiegów poporodowego oczyszczania ciała dziecka z krwi i innych poporodowych substancji i płynów ustrojowych,
  • zakaz karmienia dziecka piersią.

Warunkiem włączenia profilaktyki, a zatem zapobiegania wertykalnemu zakażeniu HIV jest rozpoznanie zakażenia HIV u matki.

Dzieci z HIV - objawy zakażenia

Pierwsze objawy HIV przypominają przeziębienie lub grypę. Trzeba jednak wiedzieć, że wirus HIV może nie dawać żadnych objawów nawet 10 lat, a w początkowym stadium test na znalezienie przeciwciał przeciwko wirusowi HIV może wykazać wynik ujemny. Występowanie pierwszych objawów zakażenia HIV zależne jest od poziomu limfocytów CD4. Wyróżnia się trzy stadia zakażenia stadium HIV "A", stadium HIV "B" oraz stadium AIDS.

Po porodzie lekarze nie są w stanie ocenić, czy dziecko jest zakażone, czy też nie. Objawy HIV u noworodka nie są charakterystyczne czy zauważalne. Jeśli matka ma HIV, to dziecko między drugą a 10. dobą życia powinno przejść badania diagnostyczne.

Diagnostyka u dziecka poniżej 18 miesiąca życia opiera się na metodach genetycznych. Badania te wykonuje się trzy razy: po porodzie oraz po ukończeniu przez dziecko 30 dni i trzech miesięcy życia. Wszystkie ujemne wyniki pozwalają na wykluczenie zakażenia HIV u dziecka. Dwukrotne stwierdzenie przeciwciał anty-HIV u dziecka świadczy o jego zakażeniu.

Pierwsze objawy HIV u niemowląt to bakteryjne lub wirusowe zapalenie płuc, pleśniawki jamy ustnej, zakażenia żołądkowe. Objawy HIV u małego dziecka to powiększenie węzłów chłonnych, zapalenia zatok, grzybice paznokci, atopowe zapalenie skóry, przewlekłe biegunki i nawracające infekcje bakteryjne, przewlekłe zapalenia ślinianek, stany gorączkowe, powiększenie śledziony i wątroby. Objawy HIV u dziecka nastoletniego to opóźnienie procesów dojrzewania, małopłytkowość, gruźlice, zespół wyniszczenia.

Dzieci z HIV - leczenie

Leczenie dzieci z HIV zakażonych przez matkę powinno rozpocząć się już w szpitalu, najlepiej przed ukończeniem trzeciego miesiąca życia. Dziecko może zostać wypisane ze szpitala dopiero, gdy spadnie u niego poziom wiremii HIV (liczba komórek wirusa w ml krwi) oraz wzrośnie odsetek limfocytów CD4 (odpowiadających za odporność).

Leczenie jest ważne, ponieważ nawet 10 proc. dzieci, które nie są leczone, może umrzeć w pierwszym roku życia. Późne rozpoznanie zakażenia (gdy pojawiają się objawy AIDS u dzieci) zmniejsza szanse dziecka na prawidłowy rozwój i długoletnie przeżycie. Włączenie terapii wiąże się z koniecznością przyjmowania leków przez całe życie.

Więcej o:
Copyright © Agora SA